Մատչելիության հղումներ

Նախապայմանները կարող են հետագայում օրակարգ գալ, բայց ոչ այս փուլում. Անկարայի համալսարանի պրոֆեսոր


Հայ-թուրքական բանակցություններում Հայաստանի ներկայացուցիչ Ռուբեն Ռուբինյանը և Թուրքիայի ներկայացուցիչ Սերդար Քըլըչը։
Հայ-թուրքական բանակցություններում Հայաստանի ներկայացուցիչ Ռուբեն Ռուբինյանը և Թուրքիայի ներկայացուցիչ Սերդար Քըլըչը։

Պրոֆեսոր Յըլդըզ Դևեջի Բոզքուշը կարծում է, որ Երևանն ու Անկարան այս անգամ ավելի մոտ են հաշտությանը, քան նախորդ փորձերի ժամանակ։

Անկարայի համալսարանի հայագիտական հետազոտություններ իրականացնող պրոֆեսոր Յըլդըզ Դևեջի Բոզքուշը, որն ուշադրությամբ հետևում է հայ - թուրքական կարգավորման բանակցություններին, չի բացառում, որ նախապայմանները կարող են հետագայում օրակարգ գալ, բայց ոչ այս փուլում:

Միևնույն ժամանակ պրոֆեսորը կարծում է, որ Երևանն ու Անկարան այս անգամ ավելի մոտ են հաշտությանը, քան նախորդ փորձերի ժամանակ։

Շուրջ երկու շաբաթ առաջ Մոսկվայում հայ և թուրք բանագնացների առաջին հանդիպումից հետո կողմերը հայտարարեցին, թե համաձայնել են շարունակել լիարժեք կարգավորմանն ուղղված բանակցությունները՝ առանց նախապայմանների:

«Կարգավորման գործընթացում հատուկ ներկայացուցիչների նշանակումը շատ կարևոր էր, քանի որ գիտենք, որ երկար տարիներ Հայաստանն ու Թուրքիայի հարաբերություններում շատ խնդիրներ կան, և դիվանագիտական կապեր չունենք: Բանագնացների նշանակումից հետո արդեն հաջորդ փուլերում նաև այլ քայլեր կձեռնարկվեն ընդհուպ մինչև դեսպանությունների բացում: Կարծում եմ շատ կարևոր է, որ սկզբնական փուլում բանակցային սեղանին նախապայմաններ չկան, քանի որ կարգավորման նախորդ փորձերի՝ ֆուտբոլային դիվանագիտության, ցյուրիխյան արձանագրությունների ժամանակ հենց նախապայմանների պատճառով առաջընթաց չեղավ», - ասում է Բոզքուշը։

Անկարան մշտապես հայտարարում է, թե Երևանի հետ կարգավորման քայլերը համակարգելու է Բաքվի հետ: Պրոֆեսորի կարծիքով, հայ-թուրքական և հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորուման գործընթացները թեև զուգահեռ չեն, բայց փոխկապակված են. - «Երևանի ու Բաքվի հարաբերությունների բարելավումը անկասկած կազդի նաև հայ-թուրքական հարաբերությունների վրա: Այդ պատճառով էլ Երևանը Թուրքիայի հետ հարաբերությունները կարգավորելիս նույն կերպ էլ պետք է Բաքվի հետ կարգավորման գնա և ուշադիր լինի այս հարցում: Չենք կարող ասել, որ այս գործընթացները ամբողջովին իրար կապված են, բայց Թուրքիան ամենասկզբից հայտարարել էր, որ դրանք պետք է փոխհամաձայնեցված ընթանան»:

Լիարժեք կարգավորման ճանապարհի արգելքներից էլ Անկարայի համալսարանի դասախոսն առանձնացնում է Ռուսաստան-Արևմուտք հակասությունը, որը կարող է բացասաբար ազդել հայ-թուրքական երկխոսության վրա. - «Ղարաբաղյան պատերազմի ընթացքում Ռուսաստանին հաջողվել էր Արևմուտքին լիովին դուրս թողնել գործընթացից: Հիմա հակառակ պատկերն է. ԱՄՆ-ը, Եվրամիության երկրները ձգտում են ներգրավվել այս պրոցեսում և հայտարարում են, որ ողջունում են կողմերի՝ կարգավորմանը ուղղված ջանքերը: Սակայն այս երկու բևեռների՝ Ռուսաստանի ու Արևմուտքի հակասությունները հնարավոր է բացասաբար ազդեն հայ-թուրքական գործընթացի վրա: Սակայն այս պահին երկու կողմն էլ աջակցում է կարգավորմանը»:

Բոզքուշի կարծիքով, թեև կարգավորման գործընթացում վստահության բարձրացման համար կողմերը նախ շեշտը դնելու են տնտեսական ու առևտրային կապերի հաստատման վրա, բայց կարևոր է նաև քաղհասարակությունների երկխոսությունը. - «Գուցե առևտրային, տնտեսական, մշակութային մի շարք քայլեր լինեն, երկու երկրների քաղհասարակությունները ներգրավվեն, Երևանի և Անկարայի համալսարանների, գիտնականների միջև համաժողովներ, հանդիպումներ կարող են լինել: Այս գործընթացում նաև կարևոր է մամուլի լեզուն, այդ պատճառով էլ երկու երկրների լրագրողները ևս կարող են շփումներ ունենալ: Մամուլի, համալսարանների և հասարակական կազմակերպությունների համագործակցության քայլեր կարող են լինել, բայց կարծում եմ շեշտը կդրվի տնտեսական և առևտրային քայլերի վրա»:

Վերջերս Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլյութ Չավուշօղլուն հայտարարել էր, որ բանագնացների հաջորդ հանդիպմանը քննարկվելու են վստահության բարձրացմանը միտված քայլերը: Ուշագրավ է, որ թուրքական Daily Sabah-ը, հղում անելով դիվանագիտական աղբյուրներին, նախօրեին գրել էր, թե հայ և թուրք բանագնացների մոսկովյան հանդիպումից հետո Անկարան ձգտում է, որ հաջորդ հանդիպումը տեղի ունենա Թուրքիայում կամ Հայաստանում:

Բանագնացների երկրորդ հանդիպման ամսաթվի և վայրի մասին առայժմ չի հայտարարվել:

Առնչվող թեմաներով

Ուղիղ հեռարձակում

XS
SM
MD
LG