Մատչելիության հղումներ

Փորձագետ․ Երբեմն սպիտակ ձեռնոցներով չես կարող կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարել


Կենտրոնական բանկի Ֆինանսական դիտարկումների կենտրոնի ղեկավար Դանիել Ազատյան
Կենտրոնական բանկի Ֆինանսական դիտարկումների կենտրոնի ղեկավար Դանիել Ազատյան

Կենտրոնական բանկից պնդում են, որ առանց մեղադրական դատավճռի հանցավոր ճանապարհով ստացված գույքի բռնագանձման ինստիտուտի ներդրումը դեռևս 2007-2008 թվականներից Հայաստանի ստանձնած միջազգային պարտավորությունների շրջանակում իրականացվող գործընթաց է և ոչ թե անցումային արդարադատության գործիքակազմ:

Մարտի 1-ին վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի որոշմամբ ստեղծվել է աշխատանաքային խումբ, որը կառավարությանը պետք է ներկայացնի համապատասխան օրենքի նախագիծ:

Կենտրոնական բանկի Ֆինանսական դիտարկումների կենտրոնի ղեկավար Դանիել Ազատյանը «Ազատության» հետ զրույցում պարզաբանեց նախագծի նպատակը․ - «Համաձայն կոնվենցիաների և միջազգային փորձի, հնարավոր չէ անձին մեղադրանք մեղադրանք առաջադրել շատ սահմանափակ դեպքերում: Անձի փախուստի, անձի մահվան, անձի հայտնի չլինելու դեպքում երկրները պետք է իրենց օրենսդրությամբ նախատեսեն քաղաքացիաիրավական ճանապարհով գույքի բռնագանձման ինստիտուտ: Այսօր Հայաստանում գույքի բռնագանձում հնարավոր է միայն քրեական ընթացակարգերով, ինչը խոչընդոտ է հանդիսանում միջազգային համագործակցության ոլորտում»:

Հարցին, թե ինչու հիմա որոշվեց նոր թափ տալ այս գործընթացին, Ազատյանը պատասխանեց․ - «Սա էվոլյուցիոն գործընթաց է, և իմ կարծիքով, ընդամենը զուգադիպություն է»:

Արդարադատության նախկին նախարար Արփինե Հովհաննիսյանը, մինչդեռ, ֆեյսբուքյան գրառմամբ հայեցակարգը որակել է «դանդաղ ռումբ Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության տակ»: Հովհաննիսյանը պնդում է, թե փաստաթուղթը ստեղծվել է վարչապետի քաղաքական ամբիցիաների, այն է՝ «թալանչիներից» գույքը հետ բերելու նպատակով:

Նախկին իշխանությունների քաղաքական թիմի ներկայացուցիչը մտահոգ է, ոչ թե «թալանչիների», այլ հայեցակարգից բխող այլ ռիսկերի համար: Օրինակ, ներդրողների մասին, ըստ Հովհաննիսյանի, պետք է մոռանանք:

Լրացուցիչ մեկնաբանություն այս հարցի շուրջ Արփինե Հովհաննիսյանից ստանալ չհաջողվեց, իսկ նրա գրառման շրջանակներում բարձրացված մտահոգություններին Դանիել Ազատյանը համամիտ չէ․ - «Այս մեխանիզմի ներդրմամբ, ընդհակառակը, գործարար միջավայրի բարելավում է նկատվում, որովհետև եթե դու ունես բավարար գործիքակազմ՝ թույլ չտալու հանցավոր ճանապարհով գույքի շրջանառություն քո տնտեսությունում, դա խթանում է տնտեսության զարգացումը: Իհարկե, այն կոնտեքստում, որը ներկայացված էր, որ ցանկացած անձից կարելի է հարցնել գույքի ծագման վերաբերյալ ինչ-որ ապացույցներ, այդպես չի: Հայեցակարգը դա չի կարգավորում, հայեցակարգը դրա մասին չէ: Հայեցակարգը հանցավոր ճանապարհով ստացված գույքի բռնագանձման մասին է, դատարանի կողմից ընդունված որոշմամբ և դատավարական բոլոր գործընթացները անցնելուց հետո»:

Դիտարկմանը, թե այնուամենայնիվ հարկավոր է ապացուցել, որ գույքը հանցավոր ճանապարհով է ձեռք բերված, Ազատյանն արձագանքեց․ - «Այո: Եվ մի շատ կարևոր փաստարկ․ Համաշխարհային բանկի զեկույցում ասված է՝ եթե կա բավարար գործիքակազմ, որպեսզի քրեական գործընթացներով դա բռնագանձվի, ապա այս համակարգը երբեք չի կարելի դիտարկել դրան փոխարինող: Պարտադիր պետք է երկիրը կիրառի առաջին հերթին քրեական դատավարական ընթացակարգերը: Եվ նշված դեպքերում գույքի տիրոջ անհայտ լինելը, մահը, փախուստը և համանման այլ դեպքերում նոր, քանի որ այլ տարբերակ չկա քրեական դատավարական գործընթացում, պետք են մեխանիզմներ քաղաքացիաիրավական գործընթացում այդ գույքը շրջանառությունից հանել»:

Հարցին, թե այդ դեպքում ինչու է հայեցակարգի վերնագրում նշված՝ առանց դատավճռի, Ազատյանը պատասխանեց․ - «Որովեհտև մեղադրական դատավճիռ կայացվում է անձի հանդեպ: Անձն է, որ կարող է լինել մեղավոր կամ անմեղ: Գույքը չի կարող լինել մեղավոր կամ անմեղ, գույքը լինում է օրինական կամ անօրինական, հանցավոր կամ օրինական: Առանց մեղադրականը վերաբերում է առանց անձին մեղադրական դատավիռ ներկայացնելուն: Բայց, միևնույն է, գույքը բռնագանձելու համար պետք է լինի համապատասխան դատավճիռ»:

Դանիել Ազատյանը հերքեց, թե նախագիծը բերվում է որպես լրացուցիչ օգնություն, որովհետև իրավապահ մարմինները չենք կարողանում ապացուցել, օրինակ, Ալեքսանդր Սարգսյանի մեղավորությունը․ - «Բացարձակ: Կենտրոնական բանկը, առավել ևս՝ փողերի լվացվան և ահաբեկչության միջգերատեսչական հանձնաժողովի կարևորագույն խնդիրներից մեկը Հայաստանի իրավական համակարգը համապատասխանեցնել է միջազգային ստանդարտներին»:
Միջազգային իրավունքի մասնագետ Արա Ղազարյանը կարծում է, որ, այնուամենայնիվ, այս փուլում նախագծին ընթացք տալը քաղաքական նպատակահարմարության խնդիր է: Միևնույն ժամանակ, Ղազարյանն ասում է, որ գործընթացն ամբողջությամբ միջազգային իրավունքի շրջանակում է: Սակայն դժվար է ասել, թե ինչքանով հնարավոր կլինի այդ գործիքակազմով, օրինակ, Ալեքսանդր Սարգսյանի, Մանվել Գրիգորյանի կամ օլիգարխների կողմից թալանված գույքը վերադարձնել պետությանը:

«Ավելի շատ դա պայմանավորված է քաղաքական նպատակահարմարությամբ, որովհետև պետք է արագ ցույց տալ արդյունք: Իսկ իրավաբանությունը հնարավորություն չի տա շատ արագ արդյունք ցույց տալ, որովհետև այստեղ մարդու հիմնարար իրավունք է ճանապարհին կանգնած: Քաղաքական նպատակահարմարությունից ելնելով, բայց հիմնվելով միջազգային իրավունքի թույլատրելի շրջանակների վրա, փորձ է արվում այդ ինստիտուտը ներմուծել: Լավ է, թող դա լինի: Բայց կիրառությունը դրա չափազանց բարդ ու դժվար է լինելու: Դրա համար պետք է օրենքները փոխվեն, պետք է մարդկանց թրեյնինգներ անել, դասավանդել, նախապատրաստել, իրավական մշակույթը փոխել: Դրա համար տարիներ են պետք․․․ Բայց ընդհանրապես ողջունելի է այդ ինստիտուտի ներդրումը, որովհետև երբեմն սպիտակ ձեռնոցներով դու չես կարող կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարել»:

Ուղիղ հեռարձակում

XS
SM
MD
LG