Անդրադառնալով այդ հանդիպմանը` ավելի վաղ Սպիտակ տունը պաշտոնապես հայտարարել էր, թե Վաշինգտոնը շատ է կարեւորում պաշտոնական Երեւանի հետ հարաբերությունները։
«Միացյալ Նահանգները շատ կարեւոր երկկողմ հարաբերություններ ունի Հայաստանի հետ», - հայտարարել էր Սպիտակ տան խոսնակ Մայք Համմերը եւ անդրադառնալով հայ - թուրքական արձանագրություններին` ընդգծել, թե Միացյալ Նահանգների վարչակազմը փորձում է խթանել հաշտեցման գործընթացը։
Մինչ Բարաք Օբամայի հետ բանակցությունները, ակնկալվում է, որ Հայաստանի նախագահը հանդիպում կունենա Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի հետ։ «Անկարայում հուսով են, որ այդ բանակցությունները կվերակենդանացնեն հայ - թուրքական հաշտեցման` փակուղի մտած ջանքերը», - նախօրեին նշել էր Միացյալ Նահանգներում Թուրքիայի դեսպան Նամըկ Թանը։
Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանը, իր հերթին, Վաշինգտոն մեկնելուց առաջ հայտարարել էր, թե պաշտոնական Երեւանը գրեթե կայացրել է իր որոշումը գործընթացի վերաբերյալ, որը, սակայն, կհրապարակի վաշինգտոնյան բանակցություններից հետո։
«Ամենակարեւորը` մենք արդեն մեր որոշումը համարյա թե ունենք: Բայց հիմա ճիշտ չէ այդ որոշման մասին խոսել. մենք մեր որոշումը կներկայացնենք մեր հանրության դատին որոշ ժամանակ հետո, երբ որ ամբողջովին համոզվենք մեր որոշման ճիշտ լինելու մեջ», - ասել էր Սերժ Սարգսյանը:
Առաջիկա հանդիպման վերաբերյալ կիրակի օրը` Վաշինգտոն մեկնելուց առաջ, հայտարարությամբ է հանդես եկել նաեւ Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Էրդողանը։ Վերջինս նշել է, որ հայ - թուրքական հարաբերությունների կարգավորման հարցում Թուրքիան շարունակում է պաշտպանել այն դիրքորոշումը, որն ինքը արտահայտել էր 2005 թվականին` Հայաստանի երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին հասցեագրած նամակում։
«Մեր համոզմամբ, 1915 թվականի իրադարձություններին վերաբերող հարցերը պետք է լուծվեն պատմական հանձնաժողովների, ոչ թե օրենսդիր մարմինների կողմից», - ընդգծել է Թուրքիայի վարչապետը։
Անդրադառնալով ԱՄՆ-ի Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովում Հայոց ցեղասպանության շուրջ ընդունված բանաձեին` Էրդողանն ասել է. - «Այդօրինակ փաստաթղթերը մեզ չեն պարտավորեցնում, եւ Թուրքիայի դիրքորոշումը 1915 թվականի իրադարձությունների հարցում հստակ է եւ հայտնի»։
Թուրքիայի վարչապետը միաժամանակ նշել է, թե այդ բանաձեւի ընդունումից հետո թուրք - ամերիկյան հարաբերություններում առաջացած լարվածությունը այժմ թուլացել է` ամերիկյան կողմից վերջին շրջանում հնչող հավաստիացումների, ինչպես նաեւ Միացյալ Նահանգների պետքարտուղարի եւ Թուրքիայի արտգործնախարարի միջեւ տեղի ունեցած հեռախոսազրույցի շնորհիվ։
Թուրքական «Զաման» օրաթերթի փոխանցմամբ` կիրակի օրը Ստամբուլում լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ Էրդողանը անդրադարձել է նաեւ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթացին եւ ընդգծել, որ Թուրքիան կարեւորում է առաջընթացը ԵԱՀԿ-ի Մինսկի խմբի համանախագահների ջանքերում:
«Մինսկի եռյակը պետք է լինի շատ ավելի ակտիվ, պետք է գործադրի ջանքեր, որոնք արդյունք տային», - հայտարարել է Էրդողանը, նշելով, որ այդ հարցը քննարկել է Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների ղեկավարների հետ. ավելի վաղ` ԱՄՆ-ի նախագահ Բարաք Օբամայի եւ Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդեւի, իսկ վերջերս Փարիզ կատարած այցի ժամանակ` Ֆրանսիայի նախագահ Նիկոլա Սարկոզիի հետ:
Ակնկալվում է, որ երկուշաբթի օրը Վաշինգտոնում մեկնարկող Գլոբալ միջուկային անվտանգությանը նվիրված գագաթնաժողովի շրջանակներում երկկողմ հանդիպում կունենան նաեւ Միացյալ Նահանգների նախագահն ու Թուրքիայի վարչապետը։
Նախնական տվյալների համաձայն` Հայաստանի նախագահի եւ Թուրքիայի վարչապետի վաշինգտոնյան բանակցությունները կմեկնարկեն երկուշաբթի օրը Երեւանի ժամանակով ժամը 18:30: Օբամա - Սարգսյան հանդիպումը կմեկնարկի հայ - թուրքական բանակցությունների ավարտից հետո` Վաշինգտոնի Համաժողովների կենտրոնում, որտեղ ընթանում են Միջուկային անվտանգության հարցերով գագաթնաժողովի աշխատանքները:
Երկու նախագահների հանդիպմանը, ըստ Վաշինգտոնից ստացված տեղեկությունների, մասնակցելու է նաեւ Միացյալ Նահանգների պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնը:
Վաշինգտոնյան գագաթնաժողովի գլխավոր ինտրիգը թուրք - ամերիկյան բանակցությունների ճակատագիրն էր: Անցած շաբաթ Սպիտակ տան պաշտոնական ներկայացուցիչ Ռոբերտ Գիբսը լրագրողներին ասել էր, թե Վաշինգտոնում Օբամայի եւ Էրդողանի միջեւ առանձին հանդիպում նախատեսված չէ: Իսկ շաբաթավերջին Սպիտակ տան բարձրաստիճան պաշտոնյաներից մեկը Hurriyet-ի թղթակցին փոխանցել էր, թե Թուրքիայի վարչապետը եւ Սպիտակ տան ղեկավարը «զրուցելու հնարավորություն կունենան, քանի որ կայանալիք միջոցառումներից մեկի ժամանակ նստած են լինելու կողք-կողքի»:
Կիրակի օրը, սակայն, Ստամբուլի միջազգային օդանավակայանում` ԱՄՆ մեկնելուց առաջ, Ռեջեփ Էրդողանը հայտարարեց, թե Բարաք Օբամայի հետ առանձին հանդիպում, այնուամենայնիվ, կայանալու է: Սպիտակ տան ղեկավարի ազգային անվտանգության գծով խորհրդականի տեղակալ Բեն Ռոդսը երկուշաբթի օրը հաստատել է այդ տեղեկությունը, նշելով. - «Օբաման խտացրել է իր հանդիպումների ժամանակացույցը` Ռեջեփ Էրդողանի հետ հանդիպելու նպատակով: Մեծ էր մեր ցանկությունը` օգտագործել այս հնարավորությունը վարչապետ Էրդողանի հետ խորհրդակցելու համար»: Ռոդսը հավելել է, թե թուրք - ամերիկյան բանակցությունների առանցքային թեմաներն են լինելու` Իրանը եւ Հայաստանը:
Վաշինգտոնյան բանակցությունների շեմին ամերիկահայ ավելի քան մեկեւկես տասնյակ կազմակերպություններ դիմել են Հայաստանի նախագահին` կոչ անելով Բարաք Օբամայի հետ հանդիպման ժամանակ բարձրացնել Հայոց ցեղասպանութան ճանաչման հարցը:
«Հարգարժան նախագահ, կոչ ենք անում ձեզ սատարել ամերիկահայության գործադրած ջանքերին` հրապարակային գնահատականի արժանացնելով թիվ 252 բանաձեւի ընդունումը, ինչպես նաեւ այն կոնգրեսականներին, որոնք աջակցեցին այդ բանաձեւի նախագծին: Այսպիսով դուք ողջ աշխարհին հստակ ուղերձ հղած կլինեք` ընդգծելով Հայոց ցեղասպանության ճանաչման գործընթացի միջազգայնացման կարեւորությունը», - նշում են նամակի տակ ստորագրած հայկական կազմակերպությունները:
Ամերիկահայերը նաեւ գրում են. - «Հայ - թուրքական երկխոսությունն ու արձանագրությունների ստորագրումը չպետք է որպես պատրվակ օգտագործվեն` Հայոց ցեղասպանության ճանաչման գործընթացը խափանելու համար: Հույս ունենք, որ Հայաստանի նախագահը կդիմի նախագահ Օբամային եւ ողջ համաշխարհային հանրությանը` կոչ անելով ճանաչել Հայոց ցեղասպնությունը»:
Ուղերձի վերջում ամերիկահայերը Սերժ Սարգսյանին կոչ են անում դուրս գալ հայ - թուրքական հաշտեցման գործընթացից:
«Մենք հույս ունենք եւ ակնկալում ենք, որ Թուրքիայի հետզհետե կոշտացող դիրքորոշմանն ի պատասխան` դուք Վաշինգտոնում կհայտարարեք, որ այլեւս հնարավոր չէ շարունակել արձանագրությունների ստորագրմամբ սկիզբ առած գործընթացը: Նման քայլի պատճառը Թուրքիայի ցուցաբերած ապակառուցողական եւ թշնամական դիրքորոշումն է», - գրում են ամերիկահայ առաջատար կազմակերպությունների ներկայացուցիչները:
Ապրիլի 9-ով թվագրված այս նամակի տակ ստորագրել են ամերիկահայ 16 կազմակերպություններ, այդ թվում Հայ Առաքելական եկեղեցու Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության` ԱՄՆ-ի տարածքում գործող երկու թեմերը, Դաշնակցության եւ Ռամկավար ազատական կուսակցությունների կառույցները, Ամերիկայի Հայկական խորհուրդը, Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախումբը:
«Միացյալ Նահանգները շատ կարեւոր երկկողմ հարաբերություններ ունի Հայաստանի հետ», - հայտարարել էր Սպիտակ տան խոսնակ Մայք Համմերը եւ անդրադառնալով հայ - թուրքական արձանագրություններին` ընդգծել, թե Միացյալ Նահանգների վարչակազմը փորձում է խթանել հաշտեցման գործընթացը։
Մինչ Բարաք Օբամայի հետ բանակցությունները, ակնկալվում է, որ Հայաստանի նախագահը հանդիպում կունենա Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի հետ։ «Անկարայում հուսով են, որ այդ բանակցությունները կվերակենդանացնեն հայ - թուրքական հաշտեցման` փակուղի մտած ջանքերը», - նախօրեին նշել էր Միացյալ Նահանգներում Թուրքիայի դեսպան Նամըկ Թանը։
Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանը, իր հերթին, Վաշինգտոն մեկնելուց առաջ հայտարարել էր, թե պաշտոնական Երեւանը գրեթե կայացրել է իր որոշումը գործընթացի վերաբերյալ, որը, սակայն, կհրապարակի վաշինգտոնյան բանակցություններից հետո։
«Ամենակարեւորը` մենք արդեն մեր որոշումը համարյա թե ունենք: Բայց հիմա ճիշտ չէ այդ որոշման մասին խոսել. մենք մեր որոշումը կներկայացնենք մեր հանրության դատին որոշ ժամանակ հետո, երբ որ ամբողջովին համոզվենք մեր որոշման ճիշտ լինելու մեջ», - ասել էր Սերժ Սարգսյանը:
Առաջիկա հանդիպման վերաբերյալ կիրակի օրը` Վաշինգտոն մեկնելուց առաջ, հայտարարությամբ է հանդես եկել նաեւ Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Էրդողանը։ Վերջինս նշել է, որ հայ - թուրքական հարաբերությունների կարգավորման հարցում Թուրքիան շարունակում է պաշտպանել այն դիրքորոշումը, որն ինքը արտահայտել էր 2005 թվականին` Հայաստանի երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին հասցեագրած նամակում։
«Մեր համոզմամբ, 1915 թվականի իրադարձություններին վերաբերող հարցերը պետք է լուծվեն պատմական հանձնաժողովների, ոչ թե օրենսդիր մարմինների կողմից», - ընդգծել է Թուրքիայի վարչապետը։
Անդրադառնալով ԱՄՆ-ի Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովում Հայոց ցեղասպանության շուրջ ընդունված բանաձեին` Էրդողանն ասել է. - «Այդօրինակ փաստաթղթերը մեզ չեն պարտավորեցնում, եւ Թուրքիայի դիրքորոշումը 1915 թվականի իրադարձությունների հարցում հստակ է եւ հայտնի»։
Թուրքիայի վարչապետը միաժամանակ նշել է, թե այդ բանաձեւի ընդունումից հետո թուրք - ամերիկյան հարաբերություններում առաջացած լարվածությունը այժմ թուլացել է` ամերիկյան կողմից վերջին շրջանում հնչող հավաստիացումների, ինչպես նաեւ Միացյալ Նահանգների պետքարտուղարի եւ Թուրքիայի արտգործնախարարի միջեւ տեղի ունեցած հեռախոսազրույցի շնորհիվ։
Թուրքական «Զաման» օրաթերթի փոխանցմամբ` կիրակի օրը Ստամբուլում լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ Էրդողանը անդրադարձել է նաեւ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթացին եւ ընդգծել, որ Թուրքիան կարեւորում է առաջընթացը ԵԱՀԿ-ի Մինսկի խմբի համանախագահների ջանքերում:
«Մինսկի եռյակը պետք է լինի շատ ավելի ակտիվ, պետք է գործադրի ջանքեր, որոնք արդյունք տային», - հայտարարել է Էրդողանը, նշելով, որ այդ հարցը քննարկել է Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների ղեկավարների հետ. ավելի վաղ` ԱՄՆ-ի նախագահ Բարաք Օբամայի եւ Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդեւի, իսկ վերջերս Փարիզ կատարած այցի ժամանակ` Ֆրանսիայի նախագահ Նիկոլա Սարկոզիի հետ:
Ակնկալվում է, որ երկուշաբթի օրը Վաշինգտոնում մեկնարկող Գլոբալ միջուկային անվտանգությանը նվիրված գագաթնաժողովի շրջանակներում երկկողմ հանդիպում կունենան նաեւ Միացյալ Նահանգների նախագահն ու Թուրքիայի վարչապետը։
Նախնական տվյալների համաձայն` Հայաստանի նախագահի եւ Թուրքիայի վարչապետի վաշինգտոնյան բանակցությունները կմեկնարկեն երկուշաբթի օրը Երեւանի ժամանակով ժամը 18:30: Օբամա - Սարգսյան հանդիպումը կմեկնարկի հայ - թուրքական բանակցությունների ավարտից հետո` Վաշինգտոնի Համաժողովների կենտրոնում, որտեղ ընթանում են Միջուկային անվտանգության հարցերով գագաթնաժողովի աշխատանքները:
Երկու նախագահների հանդիպմանը, ըստ Վաշինգտոնից ստացված տեղեկությունների, մասնակցելու է նաեւ Միացյալ Նահանգների պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնը:
Վաշինգտոնյան գագաթնաժողովի գլխավոր ինտրիգը թուրք - ամերիկյան բանակցությունների ճակատագիրն էր: Անցած շաբաթ Սպիտակ տան պաշտոնական ներկայացուցիչ Ռոբերտ Գիբսը լրագրողներին ասել էր, թե Վաշինգտոնում Օբամայի եւ Էրդողանի միջեւ առանձին հանդիպում նախատեսված չէ: Իսկ շաբաթավերջին Սպիտակ տան բարձրաստիճան պաշտոնյաներից մեկը Hurriyet-ի թղթակցին փոխանցել էր, թե Թուրքիայի վարչապետը եւ Սպիտակ տան ղեկավարը «զրուցելու հնարավորություն կունենան, քանի որ կայանալիք միջոցառումներից մեկի ժամանակ նստած են լինելու կողք-կողքի»:
Կիրակի օրը, սակայն, Ստամբուլի միջազգային օդանավակայանում` ԱՄՆ մեկնելուց առաջ, Ռեջեփ Էրդողանը հայտարարեց, թե Բարաք Օբամայի հետ առանձին հանդիպում, այնուամենայնիվ, կայանալու է: Սպիտակ տան ղեկավարի ազգային անվտանգության գծով խորհրդականի տեղակալ Բեն Ռոդսը երկուշաբթի օրը հաստատել է այդ տեղեկությունը, նշելով. - «Օբաման խտացրել է իր հանդիպումների ժամանակացույցը` Ռեջեփ Էրդողանի հետ հանդիպելու նպատակով: Մեծ էր մեր ցանկությունը` օգտագործել այս հնարավորությունը վարչապետ Էրդողանի հետ խորհրդակցելու համար»: Ռոդսը հավելել է, թե թուրք - ամերիկյան բանակցությունների առանցքային թեմաներն են լինելու` Իրանը եւ Հայաստանը:
Վաշինգտոնյան բանակցությունների շեմին ամերիկահայ ավելի քան մեկեւկես տասնյակ կազմակերպություններ դիմել են Հայաստանի նախագահին` կոչ անելով Բարաք Օբամայի հետ հանդիպման ժամանակ բարձրացնել Հայոց ցեղասպանութան ճանաչման հարցը:
«Հարգարժան նախագահ, կոչ ենք անում ձեզ սատարել ամերիկահայության գործադրած ջանքերին` հրապարակային գնահատականի արժանացնելով թիվ 252 բանաձեւի ընդունումը, ինչպես նաեւ այն կոնգրեսականներին, որոնք աջակցեցին այդ բանաձեւի նախագծին: Այսպիսով դուք ողջ աշխարհին հստակ ուղերձ հղած կլինեք` ընդգծելով Հայոց ցեղասպանության ճանաչման գործընթացի միջազգայնացման կարեւորությունը», - նշում են նամակի տակ ստորագրած հայկական կազմակերպությունները:
Ամերիկահայերը նաեւ գրում են. - «Հայ - թուրքական երկխոսությունն ու արձանագրությունների ստորագրումը չպետք է որպես պատրվակ օգտագործվեն` Հայոց ցեղասպանության ճանաչման գործընթացը խափանելու համար: Հույս ունենք, որ Հայաստանի նախագահը կդիմի նախագահ Օբամային եւ ողջ համաշխարհային հանրությանը` կոչ անելով ճանաչել Հայոց ցեղասպնությունը»:
Ուղերձի վերջում ամերիկահայերը Սերժ Սարգսյանին կոչ են անում դուրս գալ հայ - թուրքական հաշտեցման գործընթացից:
«Մենք հույս ունենք եւ ակնկալում ենք, որ Թուրքիայի հետզհետե կոշտացող դիրքորոշմանն ի պատասխան` դուք Վաշինգտոնում կհայտարարեք, որ այլեւս հնարավոր չէ շարունակել արձանագրությունների ստորագրմամբ սկիզբ առած գործընթացը: Նման քայլի պատճառը Թուրքիայի ցուցաբերած ապակառուցողական եւ թշնամական դիրքորոշումն է», - գրում են ամերիկահայ առաջատար կազմակերպությունների ներկայացուցիչները:
Ապրիլի 9-ով թվագրված այս նամակի տակ ստորագրել են ամերիկահայ 16 կազմակերպություններ, այդ թվում Հայ Առաքելական եկեղեցու Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության` ԱՄՆ-ի տարածքում գործող երկու թեմերը, Դաշնակցության եւ Ռամկավար ազատական կուսակցությունների կառույցները, Ամերիկայի Հայկական խորհուրդը, Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախումբը: