Եվրախորհրդարանը այսօր Բրյուսելի իր կենտրոնակայանում ընդունեց շվեդ պատգամավոր Պեր Գարտոնի զեկույցը Հարավային Կովկասի երկրների հետ Եվրամիության հարաբերությունների վերաբերյալ՝ դրանով, փաստորեն, վերհաստատելով 1987 թվականին ընդունած իր բանաձեւը, որով ճանաչվում է 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանությունը:
Ինչպես «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ հեռախոսային հարցազրույցում ասաց Եվրախորհրդում Հայաստանի հարցով զեկուցող, Եվրախորհրդարանի անդամ Դմիտրիո Վոլչիչը, զեկույցի քննարկումների ժամանակ ամենաբուռն բանավեճը ծավալվել է Թուրքիային առնչվող հատվածի շուրջ: Զեկույցում Թուրքիային կոչ է արվել Եվրոպական ընտանիքի անդամ դառնալու հավակնություններին համապատասխան՝ քայլեր ձեռնարկել Հայաստանի շրջափակումը վերացնելու ուղղությամբ:
Թուրքական կողմի՝ քվեարկությանը նախորդած հսկայական աշխատանքը ուղղված է եղել դուրս թողնելուն ոչ այնքան այս, որքան հետեւյալ դրույթը. «Եվրախորհրդարանը վերահաստատում է հայոց ցեղասպանությունը ճանաչելու 1987 թվականի հունիսի 18-ի իր որոշումը եւ Թուրքիային հաշտեցման հիմքեր ստեղծելու կոչ է անում»:
Դմիտրիո Վոլչիչը ասաց, որ Եվրամիության անդամ 15 երկրներից եւ ոչ մեկի ազգային պատվիրակությունը հանդես չի եկել ցեղասպանության ճանաչումը վերահաստատելու դեմ: Եղել են, սակայն, առանձին պատգամավորներ, ովքեր, վերջին օրերին ենթարկվելով թուրքական ազդեցությանը, փորձել են պնդել, թե հարկ չկա կոնկրետացված անդրադառնալ Օսմանյան կայսրության 20-րդ դարասկզբի քաղաքականությանը:
«Փաստն այն է», - «Ազատություն» ռադիոկայանին ասաց Վոլչիչը, - «որ Եվրամիության անդամ 15 պետությունները արձանագրեցին, թե 20-րդ դարասկզբին Թուրքիայում հայերի նկատմամբ որդեգրվածն ու իրականացվածը ցեղասպանության քաղաքականություն է եղել: Փաստորեն, Եվրախորհրդարանի բոլոր խոշոր խմբակացությունները կողմ են քվեարկել բանաձեւին»:
Եվրամիություն - Հարավային Կովկաս հարաբերություններին նվիրված զեկույցը Դմիտրիո Վոլչիչը դիտարկում է որպես հիմնարար փաստաթուղթ, ուր հանրագումարի են բերված տարածաշրջանի նկատմամբ եվրոպական ազդեցիկ երկրների գրեթե բոլոր նկատառումները: Եվրամիության գործադիր կառույցներին կոչ է արվում հարավկովկասյան տարածաշրջանի նկատմամբ մշակել երկարաժամկետ ռազմավարություն եւ օր առաջ կյանքի կոչել այն:
Առաջարկվում է հատուկ բանագնաց նշանակել տարածաշրջանում, ինչպես նաեւ Եվրահանձնաժողովի առաքելություններ բացել Հայաստանում ու Ադրբեջանում: Վրաստանում նման առաքելություն արդեն գործում է:
Առաջարկություն կա նաեւ հատուկ կոնֆերանս կազմակերպել Հարավային Կովկասում ներդրումների ու տնտեսական զարգացման հարցերը քննարկելու նպատակով՝ առանձնապես շեշտադրելով էներգետիկայի ոլորտը:
Թուրքիայի օրենսդիրներն արագորեն արձգանքեցին Եվրախորհրդարանի այսօր ընդունած բանաձեւին: Երկրի խորհրդարանում ներկայացված քաղաքական վեց կուսակցությունների ներկայացուցիչները իրենց հայտարարությամբ դատապարտել են բանաձեւը՝ որպես «պատմական փաստի գիտակցված հերքում եւ հայերի անհիմն պնդումների ընդունում»:
«Պատմությունը չի կարելի խեղաթյուրել վիճահարույց դատողություններով», - ասված է հայտարարության մեջ, որն այսօր Թուրքիայի խորհրդարանում հրապարակել է փոխխոսնակը:
Արմեն Զաքարյան, Երեւան
Ինչպես «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ հեռախոսային հարցազրույցում ասաց Եվրախորհրդում Հայաստանի հարցով զեկուցող, Եվրախորհրդարանի անդամ Դմիտրիո Վոլչիչը, զեկույցի քննարկումների ժամանակ ամենաբուռն բանավեճը ծավալվել է Թուրքիային առնչվող հատվածի շուրջ: Զեկույցում Թուրքիային կոչ է արվել Եվրոպական ընտանիքի անդամ դառնալու հավակնություններին համապատասխան՝ քայլեր ձեռնարկել Հայաստանի շրջափակումը վերացնելու ուղղությամբ:
Թուրքական կողմի՝ քվեարկությանը նախորդած հսկայական աշխատանքը ուղղված է եղել դուրս թողնելուն ոչ այնքան այս, որքան հետեւյալ դրույթը. «Եվրախորհրդարանը վերահաստատում է հայոց ցեղասպանությունը ճանաչելու 1987 թվականի հունիսի 18-ի իր որոշումը եւ Թուրքիային հաշտեցման հիմքեր ստեղծելու կոչ է անում»:
Դմիտրիո Վոլչիչը ասաց, որ Եվրամիության անդամ 15 երկրներից եւ ոչ մեկի ազգային պատվիրակությունը հանդես չի եկել ցեղասպանության ճանաչումը վերահաստատելու դեմ: Եղել են, սակայն, առանձին պատգամավորներ, ովքեր, վերջին օրերին ենթարկվելով թուրքական ազդեցությանը, փորձել են պնդել, թե հարկ չկա կոնկրետացված անդրադառնալ Օսմանյան կայսրության 20-րդ դարասկզբի քաղաքականությանը:
«Փաստն այն է», - «Ազատություն» ռադիոկայանին ասաց Վոլչիչը, - «որ Եվրամիության անդամ 15 պետությունները արձանագրեցին, թե 20-րդ դարասկզբին Թուրքիայում հայերի նկատմամբ որդեգրվածն ու իրականացվածը ցեղասպանության քաղաքականություն է եղել: Փաստորեն, Եվրախորհրդարանի բոլոր խոշոր խմբակացությունները կողմ են քվեարկել բանաձեւին»:
Եվրամիություն - Հարավային Կովկաս հարաբերություններին նվիրված զեկույցը Դմիտրիո Վոլչիչը դիտարկում է որպես հիմնարար փաստաթուղթ, ուր հանրագումարի են բերված տարածաշրջանի նկատմամբ եվրոպական ազդեցիկ երկրների գրեթե բոլոր նկատառումները: Եվրամիության գործադիր կառույցներին կոչ է արվում հարավկովկասյան տարածաշրջանի նկատմամբ մշակել երկարաժամկետ ռազմավարություն եւ օր առաջ կյանքի կոչել այն:
Առաջարկվում է հատուկ բանագնաց նշանակել տարածաշրջանում, ինչպես նաեւ Եվրահանձնաժողովի առաքելություններ բացել Հայաստանում ու Ադրբեջանում: Վրաստանում նման առաքելություն արդեն գործում է:
Առաջարկություն կա նաեւ հատուկ կոնֆերանս կազմակերպել Հարավային Կովկասում ներդրումների ու տնտեսական զարգացման հարցերը քննարկելու նպատակով՝ առանձնապես շեշտադրելով էներգետիկայի ոլորտը:
Թուրքիայի օրենսդիրներն արագորեն արձգանքեցին Եվրախորհրդարանի այսօր ընդունած բանաձեւին: Երկրի խորհրդարանում ներկայացված քաղաքական վեց կուսակցությունների ներկայացուցիչները իրենց հայտարարությամբ դատապարտել են բանաձեւը՝ որպես «պատմական փաստի գիտակցված հերքում եւ հայերի անհիմն պնդումների ընդունում»:
«Պատմությունը չի կարելի խեղաթյուրել վիճահարույց դատողություններով», - ասված է հայտարարության մեջ, որն այսօր Թուրքիայի խորհրդարանում հրապարակել է փոխխոսնակը:
Արմեն Զաքարյան, Երեւան