Չորս ամիս առաջ Ուկրաինայում՝ ռուսամետ Լուգանսկի շրջանում, ռուս սահմանապահները Միլովե քաղաքի գլխավոր փողոցը ցանկապատով բաժանել են երկու մասի: Փողոցի ուղիղ մեջտեղով անցնող սահմանի մի կողմում Ռուսաստանն է, մյուսում՝ Ուկրաինան:
Ճակատագրի հեգնանքով, այդ փողոցը դեռ խորհրդային տարիներից կոչվում է «Ժողովուրդների բարեկամության»: Միայն թե «նոր բեռլինյան պատի» առաջացման շնորհիվ հիմա տեղի բնակիչները իրենց մաշկի վրա են զգում՝ որտեղ են հատվում ազգերի բարեկամության եզրերը:
Հայկական սրճարանը ռուս-ուկրաինական սահմանին
«Ժողովուրդների բարեկամության» փողոցի հենց մեջտեղում հայազգի Արտակի սրճարանն է՝ «Անուշ»-ը: Ռուս-ուկրաինական հակամարտության խաչմերուկում հայտնված սրճարանը ևս փաստացի երկու մասի է բաժանվել, եթե ցանկապատը շարունակվեր սրճարանի ներսում, խոհանոցը կլիներ ռուսական կողմում:
Երբեմնի աշխույժ սրճարանում հիմա միայն հեռուստացույցի ձայնն է լսվում, Վալերի Մելաձեի երգն ու սեփականատերերի դժգոհությունը՝ բիզնեսը մեռնում է օր-օրի: Վերականգնման հույս էլ չկա, ասում է Արտակը, ով այսօր էլ մեն-մենակ է սրճարանում: Մարդիկ հիմնականում գալիս են այստեղ սանհանգույցից օգտվելու համար, քանի որ քաղաքի մոտակա հանրային սանհանգույցը արդեն գտնվում է ռուսական կողմում:
«Սուրճ, թեյ այլևս չկա, սննդից՝ միայն նախորդ տարվա ապուր կա», - անկեղծանում է Արտակը: «Նախկինում շատ հաճախորդներ կային և մի քանի աշխատողներ, իսկ հիմա՝ դուք (լրագրողները) առաջին մարդիկ եք, ովքեր մտան այստեղ»,- ասում է նա:
Հակառակ կողմի կամուրջը
Պաշտոնապես չընդունված, բայց՝ փաստացի գոյություն ունեցող սահմանի անցակետն անցնում է երկաթբետոնե կամրջով: Տասնյակ աստիճանների ներքևում՝ փոքր տնակը ուկրաինացի սահմանապահների համար է, կամրջի վրայինը՝ ռուս սահմանապահների: Իգորը քիչ առաջ է անցել կամրջով, ասում է՝ ուկրաինացիները կարող են Ռուսաստան մտնել ներքին անձնագրերով, մինչդեռ ռուսները ուկրաինական կողմ գնալու համար պետք է միջազգային անձնագիր ունենան:
«Տեսնու՞մ եք այն տղային, նա արդեն Ռուսաստանում է», - ցույց տալով փողոցի հակառակ կողմը՝ ասում է Ելենան: Խոստովանում է, որ կատակում էր, բայց փաստը մնում է փաստ՝ հենց այդպես է, որ կա:
«Ժամանակին միմյանց հյուր էինք գնում, ընկերներ էինք, շատերն էլ այնտեղ աշխատանք ունեին: Իսկ հիմա այդ ամենն անցյալում է», - ասում է Ելենան, խոստովանելով, որ սահմանն ազդել է ոչ միայն բարեկամության, այլև մարդկանց տնտեսական վիճակի վրա: Ասում է, որ գրեթե բոլոր ձեռնարկատերերը, այդ թվում՝ ինքը, վատ ժամանակներ են ապրում, այդ իսկ պատճառով տեղացիներից շատերն են դեմ ռուս սահմանապահների գծած սահմանին:
Տեղի ուկրաինացիները և ռուսները այնքան կապված են միմյանց, որ միանգամից դժվար է հասկանալ՝ որտեղ է սահմանը: Միահյուսված են ոչ միայն մարդկանց ընկերական և բարի պատմությունները, այլև՝ ջրամատակարարման, էլեկտրականության ու կոյուղիների ցանցերը:
Ուկրաինայից՝ Ուկրաինա
Միլովե Լուգանսկի շրջանից շատերն են գալիս՝ նպաստների և այլ փաստաթղթերի համար: Ուկրաինայից Ուկրաինա հասնելու համար այս մարդիկ ստիպված են Լուգանսկից գնալ Ռոստով, այնտեղից էլ՝ մտնել Միլովե: Թեև օրենք են խախտում, բայց արդարանում են՝ այդ ճանապարհը օրինականից ավելի արագ է և էժան:
Երեկոյան արդեն, երբ Միլովեն պարուրվում է լռությամբ, «Ժողովուրդների բարեկամության» փողոցի նոր ցանկապատը հատում են միայն համարձակները՝ թափառող կատուներն ու շները: