Մատչելիության հղումներ

Առաջիկա ժամերին ԱՄՆ-ը կհայտարարի Իրանի դեմ նախկին պատժամիջոցների մի մասի վերականգնման մասին


Միացյալ Նահանգների պետքարտուղար Մայք Փոմփեոն հայտարարել է, որ վաղն առավոտյան ուժի մեջ մտնող պատժամիջոցները «Իրանի չարադիտական գործողությունների դեմ պայքարին ուղղված կարևոր ջանք է»: Ամերիկյան դիվանագիտական գերատեսչության ղեկավարը հույս է հայտնել, որ, այդուհանդերձ, կհաջողվի «ուղիներ գտնել՝ երկկողմ հարաբերություններում առաջ շարժվելու համար»: Սակայն, Փոմփեոյի խոսքով, նախ իրանական ռեժիմը «պետք է հսկայական փոփոխություններ իրականացի և իրեն նորմալ երկրի պես պահի»:

Միջազգային լրատվամիջոցների փոխանցմամբ, ամերիկյան պատժամիջոցների թիրախում կհայտնվի, մասնավորապես, Իրանի արդյունաբերությունը՝ ներառյալ ոսկու, ածխի արտադրությունը, սահմանափակումներ կկիրառվեն իրանական արտադրանքի արտահանման նկատմամբ: Պատժամիջոցներն առնչվելու են նաև պարսկական հայտնի գորգերի արտահանմանը, բացի այդ՝ իրանական կառավարությանը կարգելվի դոլար, ամերիկյան ու եվրոպական ինքնաթիռներ գնել:

Իրանի դեմ այս պատժամիջոցները վերականգնելու մտադրության մասին անցած մայիսին հայտարարել էր ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը՝ որոշելով դուրս գալ Իրանի և հինգ գերտերություների միջև կնքված միջուկային գործարքից:

«Պատմական» անունը ստացած այդ համաձայնագիրը, որը կնքվել է մի քանի տարի տևած բանակցությունների արդյունքում՝ Միացյալ Նահանգների նախորդ նախագահ Բարաք Օբամայի վարչակազմի օրոք, ամերիկյան նոր իշխանությունները, ի դեմս նախագահ Դոնալդ Թրամփի, համարում են «խիստ անհաջող և ձախողված»: Սպիտակ տան ղեկավարի պնդմամբ՝ այդ գործարքը ոչ միայն ի վիճակի չեղավ զսպել Թեհրանի միջուկային նկրտումները, այլև Իրանին հնարավորություն ընձեռեց՝ ընդհատակում զարգացնել ռազմական ներուժը՝ «այդպիսով նպաստելով ահաբեկչության տարածմանը»:

Միջուկային գործարքի համաձայն, հիշեցնենք, հինգ գերտերությունները պարտավորվել էին հետզհետե չեղարկել Թեհրանի դեմ տնտեսական պատժամիջոցները, ինչի դիմաց Իրանը երկարաժամկետ ապագայում պետք է հրաժարվեր ուրանի հարստացման ծրագրից: Գործարքի կողմերը, մասնավորապես, թույլ են տվել Թեհրանին՝ վերսկսել նավթի արտահանումները, բացի այդ, հանել են Իրանում ներդրումներ կատարելու արգելքն ու ապասառեցրել Իսլամական Հանրապետության շուրջ 100 միլիարդ դոլարի գումարներն արևմտյան բանկերում:

Ինչպես նախագահի պաշտոնը ստանձնելուց առաջ, այնպես էլ դրանից հետո պարբերաբար քննադատելով այդ գործարքը՝ այս տարվա մայիսին Դոնալդ Թրամփն ի վերջո հայտարարեց, թե Վաշինգտոնը դուրս է գալիս համաձայնագրից և նոր թափով է վերականգնում Թեհրանի դեմ ցավոտ պատժամիջոցները՝ սպառնալով նաև պատժել այն երկրներին ու կազմակերպություններին, որոնք կփորձեն օգնել Իրանին միջուկային զենքի մշակման աշխատանքներում կամ բիզնես գործունեություն կծավալեն այդ երկրի հետ: Վաշինգտոնի այս որոշումը դատապարտել է ոչ միայն Թեհրանը, այլև միջազգային գործարքին մաս կազմող մյուս երկրները, որոնք շարունակում են հավատարիմ մնալ փաստաթղթին:

Այսօր Եվրամիության արտաքին հարցերով բարձր ներկայացուցիչ Ֆեդերիկա Մոգերինին և ԵՄ անդամ երեք երկրների՝ Գերմանիայի, Ֆրանսիայի և Մեծ Բրիտանիայի դիվանագիտական գերատեսչությունների ղեկավարը հանդես են եկել համատեղ հայտարարությամբ՝ կրկին վերահաստատելով, որ վճռականորեն պաշտպանելու են Իրանում աշխատող եվրոպական ընկերությունների շահերը: Այդ երկրները ևս մեկ անգամ ընդգծել են Իրանի հետ կնքված միջուկային գործարքը պահպանելու անհրաժեշտությունը:

ԵՄ երկրները նաև ափսոսանք են հայտնում Վաշինգտոնի կողմից Թեհրանի նկատմամբ պատժամիջոցները վերականգնելու կապակցությամբ, իսկ եվրոպական ընկերություններին այդ պատժամիջոցներից պաշտպանելու նպատակով գործի են դնում, այսպես կոչված, «արգելափակող կանոնադրությունը»: Այս գործիքը եվրոպական ընկերություններին արգելում է ենթարկվել Իրանի հարցում ամերիկյան սահմանափակումներին, բացի այդ չեղարկում է այդ հարցով ցանկացած դատական որոշման ազդեցություն ԵՄ-ի տարածքում:

Իրանի նկատմամբ ամերիկյան նոր սահմանափակումների ամբողջական պատկերը, ինչպես նաև դրա հնարավոր վնասի ծավալներն առայժմ հստակ չեն: Այդ պատժամիջոցները դեռ ուժի մեջ չմտած՝ Իրանն արդեն իսկ հայտնվել է տնտեսական ծանր կացության մեջ: Ապրիլից սկսած ազգային արժույթը՝ ռիալը սրընթաց անկում է արձանագրում, ինչի հետևանքով ապրանքները թանկացել են, գործազուրկների թիվը՝ ավելացել:

Ուղիղ հեռարձակում

XS
SM
MD
LG