1980 թվական սեպտեմբերին Թուրքիայում տեղի ունեցած ռազմական հեղաշրջման ղեկավար, երկրի Զինված ուժերի գլխավոր շտաբի նախկին պետ, հետագայում երկրի նախագահի պաշտոնը զբաղեցրած գեներալ Քենան Էվրենը կյանքի վերջին տարիները անցկացնելու է բանտում:
Երեկ Անկարայի 10-րդ քրեական գերագույն դատարանը 95-ամյա Էվրենին, ինչպես նաև նրա մերձավոր զինակիցներից ևս մեկին` Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերի նախկին հրամանատար Թահսին Շահինկայային դատապարտեց ցմահ ազատազրկման` զրկելով նրանց նաև զինվորական կոչումներից:
Թուրքական դատարանը երկրի 7-րդ նախագահին մեղավոր ճանաչեց Քրեական օրենսգրի 146-րդ հոդվածը խախտելու մեջ, որը խիստ քրեական պատիժ է նախատեսում Սահմանադրության դրույթներն ամբողջությամբ կամ մասամբ կամայականորեն փոփոխության ենթարկելու համար:
Հիշեցնենք, որ թուրքական բանակը` Քենան Էվրենի գլխավորությամբ, 1980 թվականին իշխանությունից հեռացրեց Սուլեյման Դեմիրելի կառավարությանը: Հեղաշրջումից անմիջապես հետո դիմելով երկրի բնակիչներին՝ գեներալ Էվրենը հայտարարում էր․ - «Սիրելի հայրենակիցներ: Այսօրվանից երկրի ողջ տարածքում հաստատվում է ռազմական դրություն: Սահմանադրության գործողությունը, ինչպես նաև խորհրդարանի, քաղաքական կուսակցությունների և արհմիությունների գործունեությունը կասեցվում է: Մեր այս քայլի նպատակը երկրում Քեմալ Աթաթուրքի դավանած գաղափարների ոգու վերականգնումն է»:
Թուրքական բանակի այս քայլին նախորդել էին ազգայնական և ձախակողմյան խմբավորումների միջև տարիներ շարունակ տեղի ունեցող բախումները, որոնք շուրջ 5 հազար մարդու կյանք էին խլել: Երկիրը հայտնվել էր տնտեսական ու քաղաքական խորը ճգնաժամում:
Թուրք պատմաբանների պնդմամբ՝ 1980 թվականի հեղաշրջումը ամենաարյունալին և դաժանն էր թուրքական բանակի կողմից գործադրված նմանատիպ քայլերի շարքում: Հեղաշրջումից հետո ձերբակալվեց 650 հազար մարդ, որոնցից 230 հազարը դատապարտվեցին բանտարկության: Ավելի քան 500 հոգի դատապարտվեց մահվան: Այդ դատավճիռներից ավելի քան 50-ը ի կատար ածվեցին: Եվս 300 քաղբանտարկյալ զոհվեց ոստիկանական բաժանմունքներում կամ բանտերում` կտտանքների հետևանքով:
Սեպտեմբերյան հեղաշրջումից մի քանի ամիս անց Էվրենը հայտարարում էր․ - «Շատերն են թաքուն սրում կացինը, նախապատրաստվում ցատկի` սպասելով, թե երբ ենք մենք հեռանալու իշխանությունից: Մտահոգվելու կարիք չկա: Թուրքական բանակը երկիրը քաղաքացիներին կհանձնի նույնքան մաքուր, որքան դա Աթաթուրքի ժամանակաշրջանում էր»:
Քենան Էվրենը դա ասում էր 1980 թվականի դեկտեմբերին` թերևս չպատկերացնելով, որ կանցնի 34 տարի՝ և թուրքական դատարանն իրեն կդապարտի ցմահ ազատազրկման:
Երեկ Անկարայի 10-րդ քրեական գերագույն դատարանը 95-ամյա Էվրենին, ինչպես նաև նրա մերձավոր զինակիցներից ևս մեկին` Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերի նախկին հրամանատար Թահսին Շահինկայային դատապարտեց ցմահ ազատազրկման` զրկելով նրանց նաև զինվորական կոչումներից:
Թուրքական դատարանը երկրի 7-րդ նախագահին մեղավոր ճանաչեց Քրեական օրենսգրի 146-րդ հոդվածը խախտելու մեջ, որը խիստ քրեական պատիժ է նախատեսում Սահմանադրության դրույթներն ամբողջությամբ կամ մասամբ կամայականորեն փոփոխության ենթարկելու համար:
Հիշեցնենք, որ թուրքական բանակը` Քենան Էվրենի գլխավորությամբ, 1980 թվականին իշխանությունից հեռացրեց Սուլեյման Դեմիրելի կառավարությանը: Հեղաշրջումից անմիջապես հետո դիմելով երկրի բնակիչներին՝ գեներալ Էվրենը հայտարարում էր․ - «Սիրելի հայրենակիցներ: Այսօրվանից երկրի ողջ տարածքում հաստատվում է ռազմական դրություն: Սահմանադրության գործողությունը, ինչպես նաև խորհրդարանի, քաղաքական կուսակցությունների և արհմիությունների գործունեությունը կասեցվում է: Մեր այս քայլի նպատակը երկրում Քեմալ Աթաթուրքի դավանած գաղափարների ոգու վերականգնումն է»:
Թուրքական բանակի այս քայլին նախորդել էին ազգայնական և ձախակողմյան խմբավորումների միջև տարիներ շարունակ տեղի ունեցող բախումները, որոնք շուրջ 5 հազար մարդու կյանք էին խլել: Երկիրը հայտնվել էր տնտեսական ու քաղաքական խորը ճգնաժամում:
Թուրք պատմաբանների պնդմամբ՝ 1980 թվականի հեղաշրջումը ամենաարյունալին և դաժանն էր թուրքական բանակի կողմից գործադրված նմանատիպ քայլերի շարքում: Հեղաշրջումից հետո ձերբակալվեց 650 հազար մարդ, որոնցից 230 հազարը դատապարտվեցին բանտարկության: Ավելի քան 500 հոգի դատապարտվեց մահվան: Այդ դատավճիռներից ավելի քան 50-ը ի կատար ածվեցին: Եվս 300 քաղբանտարկյալ զոհվեց ոստիկանական բաժանմունքներում կամ բանտերում` կտտանքների հետևանքով:
Սեպտեմբերյան հեղաշրջումից մի քանի ամիս անց Էվրենը հայտարարում էր․ - «Շատերն են թաքուն սրում կացինը, նախապատրաստվում ցատկի` սպասելով, թե երբ ենք մենք հեռանալու իշխանությունից: Մտահոգվելու կարիք չկա: Թուրքական բանակը երկիրը քաղաքացիներին կհանձնի նույնքան մաքուր, որքան դա Աթաթուրքի ժամանակաշրջանում էր»:
Քենան Էվրենը դա ասում էր 1980 թվականի դեկտեմբերին` թերևս չպատկերացնելով, որ կանցնի 34 տարի՝ և թուրքական դատարանն իրեն կդապարտի ցմահ ազատազրկման: