Հայկական, ադրբեջանական եւ վրացական Զինված ուժերում ծառայող երիտասարդ սպաները շահեկանորեն տարբերվում են ավագ ծառայակիցներից: Հեղինակավոր Foreign Policy հանդեսում նման կարծիք է հայտնել ամերիկացի ամենաբարձրաստիճան գործող զինվորականներից մեկը` Եվրոպայում տեղակայված ԱՄՆ ուժերի հրամանատար, գեներալ-լեյտենանատ Մարկ Հերթլինգը:
Հատուկ հանդեսի համար գրված հոդվածում, որ նվիրված է ՆԱՏՕ-ի եւ Հարավային Կովկասի պետությունների համագործակցությանը, գեներալը պնդում է, որ Հայաստանի, Վրաստանի եւ Ադրբեջանի երիտասարդ սպաների շրջանում տարեցտարի ավելի ու ավելի գերակշիռ է դառնում պրոֆեսիոնալ բանակի գաղափարը:
«Այդ սպաների մի զգալի մասը արդեն իսկ Արեւմուտքում մասնակցել է «Ռազմական անհատական ուսուցման ու վարժանքների ծրագրին» (IMET): Տարբերությունն այդ երիտասարդ սպաների, որոնց մի մասն արդեն իսկ առանցքային հրամանատարական պաշտոններ է զբաղեցնում, եւ խորհրդային տարիներին ուսում ստացած գեներալների միջեւ զգալի է: Օրինակ, Վրաստանի Զինված ուժերի հրամանատարը բավական երիտասարդ է, սակայն երկու տարվա շփումների ընթացքում ես ականատեսը դարձա, թե ինչպես այդ զինվորականը վերածվեց համեմատաբար փոքրաթիվ վրացական բանակի փորձառու եւ նվիրված ղեկավարի», - գրում է ԱՄՆ-ի բանակի Եվրոպական զորախմբի հրամանատարը` հավելելով. - «Հայաստանում եւ Ադրբեջանում գումարտակների եւ բրիգադների երիտասարդ հրամանատարներ կան, որոնցից շատերը կրթություն են ստացել Քարլայլի եւ Լիվենվորթի ռազմական քոլեջներում»:
Հեթրլինգը նաեւ ասել է. - «Տարածաշրջանի բանակներից մի քանիսը սկսել են լուրջ ուշադրություն դարձնել հատկապես պրոֆեսիոնալ ենթասպայական կազմի աճին: Դա առաջընթացի ամենաակնհայտ դրսեւորումներից մեկն է: Երիտասարդ, ապագայի հստակ տեսլական ունեցող քաղաքական առաջնորդները գիտեն, որ պրոֆեսիոնալ զինվորականության առկայությունը որոշիչ դեր կարող է կատարել հետագա ժողովրդավարացման, ինչպես նաեւ եվրաինտեգրման եւ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու ճանապարհին»:
Ի դեպ, գեներալն իր մասնագիտական կարծիքն է հայտնում Հայաստանի եւ Ադրբեջանի զինված ուժերի մասին` պնդելով, որ ամենալավ մարզված ու մարտունակ ստորաբաժանումները երկու երկրների զինված ուժերում խաղաղապահ բրիգանդներն են: Ամերիկացի գեներալը հիշեցնում է, որ Կոսովոյում տեղակայված հայ խաղաղապահները համաձայնեցին գործել ամերիկյան հրամանատարության ներքո այն բանից հետո, երբ ֆինանսական խնդիրների պատճառով այստեղ տեղակայված հունական ստորաբաժանումը դուրս բերվեց:
Գեներալ Հերթլինգը նկատում է. - «Անգամ Լեռնային Ղարաբաղում առկա սառեցված հակամարտությունը չխանգարեց, որպեսզի Ադրբեջանն ու Հայաստանը մասնակցեն Աֆղանստանում ծավալված գործողություններին` ընդգրկվելով համապատասխանաբար թուրքական ու գերմանական սոտրաբաժանումների կազմում»:
«Ակնհայտ է, որ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի կողմից ՆԱՏՕ-ի չափանիշներին համապատասխանող, բրիգադի մակարդակով գործող խաղաղապահ ստորաբաժանման ստեղծումը խիստ դրական իրողություն էր: Ուշագրավ է, որ երկու պետություններն էլ այս ստորաբաժանումները ստեղծեցին որպես առանձին ռազմական միավորներ, որոնց նպատակը բազմազգ գործողություններին մասնակցելն է: Այս ստորաբաժանումները, որոնք կապ չունեն Լեռնային Ղարաբաղում իրականցվող գործողությունների հետ, հիմնականում համալրված են պրոֆեսիոնալ, այլ ոչ թե ժամկետային զինծառայողներով: Բացի այդ, խաղաղապահ ստորաբաժանումներում նրանց հրամանատարները անգլիախոս, Արեւմուտքում կրթություն ստացած սպաներ են», - նշում է ամերիկացի գեներալը:
«Իմ կատարած այցերի ընթացքում առաջին հայացքից տպավորություն էր ստեղծվում, որ այս ստորաբաժանումները շատ ավելի լավ են մարզված, քան այն զորամիավորումները, որ տեղակայված են Լեռնային Ղարաբաղում` շփման գծի երկայնքով», - հավելում է նա:
Foreign Policy-ի համար գրված հոդվածում Մարկ Հեթլինգը նկատում է, որ Կովկասը շարունակում է չլուծված հակամարտությունների մի իսկական կծիկ մնալ, ինչը, սակայն, չի խանգարում գեներալ-լեյտենանտ Հերթլինգին լավատեսությամբ նայել տարածաշրջանի ապագային. - «Իմ այդ լավատեսության հիմնական պատճառն այն առաջընթացն է, որ արձանագրել են Վրաստանի, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի անվտանգության ուժերը: Պետություններից ամեն մեկն իր հնարավորությունների սահմանում հիմքեր է ստեղծում պրոֆեսինալ բանակի եւ ռազմական բարեփոխումների համար»:
Հատուկ հանդեսի համար գրված հոդվածում, որ նվիրված է ՆԱՏՕ-ի եւ Հարավային Կովկասի պետությունների համագործակցությանը, գեներալը պնդում է, որ Հայաստանի, Վրաստանի եւ Ադրբեջանի երիտասարդ սպաների շրջանում տարեցտարի ավելի ու ավելի գերակշիռ է դառնում պրոֆեսիոնալ բանակի գաղափարը:
«Այդ սպաների մի զգալի մասը արդեն իսկ Արեւմուտքում մասնակցել է «Ռազմական անհատական ուսուցման ու վարժանքների ծրագրին» (IMET): Տարբերությունն այդ երիտասարդ սպաների, որոնց մի մասն արդեն իսկ առանցքային հրամանատարական պաշտոններ է զբաղեցնում, եւ խորհրդային տարիներին ուսում ստացած գեներալների միջեւ զգալի է: Օրինակ, Վրաստանի Զինված ուժերի հրամանատարը բավական երիտասարդ է, սակայն երկու տարվա շփումների ընթացքում ես ականատեսը դարձա, թե ինչպես այդ զինվորականը վերածվեց համեմատաբար փոքրաթիվ վրացական բանակի փորձառու եւ նվիրված ղեկավարի», - գրում է ԱՄՆ-ի բանակի Եվրոպական զորախմբի հրամանատարը` հավելելով. - «Հայաստանում եւ Ադրբեջանում գումարտակների եւ բրիգադների երիտասարդ հրամանատարներ կան, որոնցից շատերը կրթություն են ստացել Քարլայլի եւ Լիվենվորթի ռազմական քոլեջներում»:
Հեթրլինգը նաեւ ասել է. - «Տարածաշրջանի բանակներից մի քանիսը սկսել են լուրջ ուշադրություն դարձնել հատկապես պրոֆեսիոնալ ենթասպայական կազմի աճին: Դա առաջընթացի ամենաակնհայտ դրսեւորումներից մեկն է: Երիտասարդ, ապագայի հստակ տեսլական ունեցող քաղաքական առաջնորդները գիտեն, որ պրոֆեսիոնալ զինվորականության առկայությունը որոշիչ դեր կարող է կատարել հետագա ժողովրդավարացման, ինչպես նաեւ եվրաինտեգրման եւ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու ճանապարհին»:
Ի դեպ, գեներալն իր մասնագիտական կարծիքն է հայտնում Հայաստանի եւ Ադրբեջանի զինված ուժերի մասին` պնդելով, որ ամենալավ մարզված ու մարտունակ ստորաբաժանումները երկու երկրների զինված ուժերում խաղաղապահ բրիգանդներն են: Ամերիկացի գեներալը հիշեցնում է, որ Կոսովոյում տեղակայված հայ խաղաղապահները համաձայնեցին գործել ամերիկյան հրամանատարության ներքո այն բանից հետո, երբ ֆինանսական խնդիրների պատճառով այստեղ տեղակայված հունական ստորաբաժանումը դուրս բերվեց:
Գեներալ Հերթլինգը նկատում է. - «Անգամ Լեռնային Ղարաբաղում առկա սառեցված հակամարտությունը չխանգարեց, որպեսզի Ադրբեջանն ու Հայաստանը մասնակցեն Աֆղանստանում ծավալված գործողություններին` ընդգրկվելով համապատասխանաբար թուրքական ու գերմանական սոտրաբաժանումների կազմում»:
«Ակնհայտ է, որ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի կողմից ՆԱՏՕ-ի չափանիշներին համապատասխանող, բրիգադի մակարդակով գործող խաղաղապահ ստորաբաժանման ստեղծումը խիստ դրական իրողություն էր: Ուշագրավ է, որ երկու պետություններն էլ այս ստորաբաժանումները ստեղծեցին որպես առանձին ռազմական միավորներ, որոնց նպատակը բազմազգ գործողություններին մասնակցելն է: Այս ստորաբաժանումները, որոնք կապ չունեն Լեռնային Ղարաբաղում իրականցվող գործողությունների հետ, հիմնականում համալրված են պրոֆեսիոնալ, այլ ոչ թե ժամկետային զինծառայողներով: Բացի այդ, խաղաղապահ ստորաբաժանումներում նրանց հրամանատարները անգլիախոս, Արեւմուտքում կրթություն ստացած սպաներ են», - նշում է ամերիկացի գեներալը:
«Իմ կատարած այցերի ընթացքում առաջին հայացքից տպավորություն էր ստեղծվում, որ այս ստորաբաժանումները շատ ավելի լավ են մարզված, քան այն զորամիավորումները, որ տեղակայված են Լեռնային Ղարաբաղում` շփման գծի երկայնքով», - հավելում է նա:
Foreign Policy-ի համար գրված հոդվածում Մարկ Հեթլինգը նկատում է, որ Կովկասը շարունակում է չլուծված հակամարտությունների մի իսկական կծիկ մնալ, ինչը, սակայն, չի խանգարում գեներալ-լեյտենանտ Հերթլինգին լավատեսությամբ նայել տարածաշրջանի ապագային. - «Իմ այդ լավատեսության հիմնական պատճառն այն առաջընթացն է, որ արձանագրել են Վրաստանի, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի անվտանգության ուժերը: Պետություններից ամեն մեկն իր հնարավորությունների սահմանում հիմքեր է ստեղծում պրոֆեսինալ բանակի եւ ռազմական բարեփոխումների համար»: