Ռազմավարական եւ ազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնի տնօրեն Մանվել Սարգսյանը ամենեւին տպավորություն չունի, թե ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման նորագույն սկզբունքների հարցում Երեւանի եւ Բաքվի միջեւ արդեն իսկ համաձայնություն կա:
ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ Բերնար Ֆասիեն չորեքշաբթի օրը Եվրախորհրդարանում ղարաբաղյան հարցի վերաբերյալ տեղի ունեցած լսումների ժամանակ հայտարարել էր, թե Սոչիում մարտի սկզբին Սարգսյան-Ալիեւ-Մեդվեդեւ վերջին հանդիպման ժամանակ հաջողվել է բանավոր համաձայնություն արձանագրել:
«Հուսով ենք, որ այդ համաձայնությունը կամրապնդվի գրավոր տեսքով շատ մոտ ապագայում», - ասել էր ֆրանսիացի միջնորդը:
Այս լսումների ժամանակ Մինսկի խմբի համանախագահներ Բեռնար Ֆասիեն եւ Ռոբերտ Բրադկեն Կազանի գագաթաժողովին արձանագրվելիք առաջընթացը համարել են «շատ հնարավոր»:
Մանվել Սարգսյանի խոսքերով` վերջին շրջանում կողմերի հնչեցրած հայտարարությունները բավական իրարամերժ են համաձայնության կայացման հնարավորության մասին խոսելու համար:
«Տպավորություն չի մնում, որ Ադրբեջանը համաձայն է: Շատ տարբեր են նրանց ելույթները եւ անընդհատ Հայաստանին են ուղղում սլաքը, ասելով` եթե Հայաստանը իրեն կոնստրուկտիվ պահի… «Եթե»-ն ո՞րն է», - հարցնում է վերլուծաբանը ու եզրակացնում .- «Այսինքն չի երեւում, որ կողմերը ուրախությամբ գնում են Կազան այն հույսով, որ իսկապես կանգ են առնելու այդ փաստաթղթի վրա»:
Քաղաքագետն այլ հակասություններ էլ է մատնանշում: Օրինակ, Ադրբեջանի արտգործնախարարը խոսում է միջազգային խաղաղապահների հարցում ձեռք բերված ինչ-որ համաձայնության մասին, ինչին հաջորդում է Հայաստանի արտգործնախարարի հերքում, կամ հայկական կողմը խոսում է Մոսկվայում կայացած բանակցություններում ձեռք բերված առաջընթացի մասին, մինչդեռ նույնը չի ասում պաշտոնական Բաքուն:
«Ադրբեջանական կողմը նշեց, որ համաձայնության չկա Ղարաբաղի միջանկյալ ստատուսի հարցում, ռեֆերենդումի հարցում, եւ արդեն այդ հանդիպումներից հետո Ադրբեջանը ասաց, որ մի շարք հարցեր մնացել են բաց», - մատնաշնում է քաղաքագետը:
Սարգսյանի կարծիքով` այսչափ ակնհայտ հակասությունների պարագայում դժվար է Կազանում վերջնական համաձայնություն ակնկալելը, հատկապես որ բանակցվող սկզբունքներին դեռ իր համաձայնությունը պետք է տա նաեւ ղարաբաղյան կողմը:
Քաղաքական եւ միջազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնի փորձագետ Ռուբեն Մեհրաբյանի կարծիքով` ֆրանսիացի միջնորդի կողմից կողմերի միջեւ կայացած բանավոր համաձայնության մասին Եվրախորհդարանում բարձրաձայնելը հակամարտող կողմերի նկատմամբ միջազգային հանրության ճնշման հերթական մի դրսեւորում է: Ըստ նրա` սա մի հանգամանք է, որը միանգամայն տեղավորվում է անցյալ ամիս ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի եւ Ռուսաստանի նախագահների կողմից Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ Դովիլում ընդունած հայտարարության տրամաբանության մեջ:
«Դովիլյան հայտարարության մեջ ասված է, որ հարցի արհեստական ձգձգումը կվկայի, որ կողմեր խուսափում են հարցի կարգավորումից», - ասաց Մեհրաբյանը:
Նրա կարծիքով` ինչ որ տեղ հասկանալի է, որ վերջին շրջանում միջնորդների կողմից հնչեցվող որոշակի լավատեսության ֆոնին կողմերը հաճախ նաեւ իրարամերժ հայտարարություններ են անում:
«Իհարկե գույների խտացում բոլորի կողմից կա, եւ գույները խտացվում են այն ուղղությամբ, որ ձեռնտու է այդ հայտարարություններն անողին: Ես կարծում եմ, որ նման դեպքերում ճշմարտությունն ինչ-որ տեղ մեջտեղում է, գուցե մի փոքր աջ կամ ձախ շեղումներով», - ասաց քաղաքագետը:
Նա նաեւ կարծում է, որ Կազանում կողմերը ինչ-որ փաստաթուղթ, այնուամենայնիվ, կստորագրեն. - «Բարդ է ասել, թե դա ինչ իմպերատիվներ պարունակող փաստաթուղթ կլինի, դա կարող է որոշվել նույնիսկ օրվա, ժամերի ընթացքում ի հայտ եկած գործոնների ազդեցության ներքո»:
ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ Բերնար Ֆասիեն չորեքշաբթի օրը Եվրախորհրդարանում ղարաբաղյան հարցի վերաբերյալ տեղի ունեցած լսումների ժամանակ հայտարարել էր, թե Սոչիում մարտի սկզբին Սարգսյան-Ալիեւ-Մեդվեդեւ վերջին հանդիպման ժամանակ հաջողվել է բանավոր համաձայնություն արձանագրել:
«Հուսով ենք, որ այդ համաձայնությունը կամրապնդվի գրավոր տեսքով շատ մոտ ապագայում», - ասել էր ֆրանսիացի միջնորդը:
Այս լսումների ժամանակ Մինսկի խմբի համանախագահներ Բեռնար Ֆասիեն եւ Ռոբերտ Բրադկեն Կազանի գագաթաժողովին արձանագրվելիք առաջընթացը համարել են «շատ հնարավոր»:
Մանվել Սարգսյանի խոսքերով` վերջին շրջանում կողմերի հնչեցրած հայտարարությունները բավական իրարամերժ են համաձայնության կայացման հնարավորության մասին խոսելու համար:
«Տպավորություն չի մնում, որ Ադրբեջանը համաձայն է: Շատ տարբեր են նրանց ելույթները եւ անընդհատ Հայաստանին են ուղղում սլաքը, ասելով` եթե Հայաստանը իրեն կոնստրուկտիվ պահի… «Եթե»-ն ո՞րն է», - հարցնում է վերլուծաբանը ու եզրակացնում .- «Այսինքն չի երեւում, որ կողմերը ուրախությամբ գնում են Կազան այն հույսով, որ իսկապես կանգ են առնելու այդ փաստաթղթի վրա»:
Քաղաքագետն այլ հակասություններ էլ է մատնանշում: Օրինակ, Ադրբեջանի արտգործնախարարը խոսում է միջազգային խաղաղապահների հարցում ձեռք բերված ինչ-որ համաձայնության մասին, ինչին հաջորդում է Հայաստանի արտգործնախարարի հերքում, կամ հայկական կողմը խոսում է Մոսկվայում կայացած բանակցություններում ձեռք բերված առաջընթացի մասին, մինչդեռ նույնը չի ասում պաշտոնական Բաքուն:
«Ադրբեջանական կողմը նշեց, որ համաձայնության չկա Ղարաբաղի միջանկյալ ստատուսի հարցում, ռեֆերենդումի հարցում, եւ արդեն այդ հանդիպումներից հետո Ադրբեջանը ասաց, որ մի շարք հարցեր մնացել են բաց», - մատնաշնում է քաղաքագետը:
Սարգսյանի կարծիքով` այսչափ ակնհայտ հակասությունների պարագայում դժվար է Կազանում վերջնական համաձայնություն ակնկալելը, հատկապես որ բանակցվող սկզբունքներին դեռ իր համաձայնությունը պետք է տա նաեւ ղարաբաղյան կողմը:
Քաղաքական եւ միջազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնի փորձագետ Ռուբեն Մեհրաբյանի կարծիքով` ֆրանսիացի միջնորդի կողմից կողմերի միջեւ կայացած բանավոր համաձայնության մասին Եվրախորհդարանում բարձրաձայնելը հակամարտող կողմերի նկատմամբ միջազգային հանրության ճնշման հերթական մի դրսեւորում է: Ըստ նրա` սա մի հանգամանք է, որը միանգամայն տեղավորվում է անցյալ ամիս ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի եւ Ռուսաստանի նախագահների կողմից Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ Դովիլում ընդունած հայտարարության տրամաբանության մեջ:
«Դովիլյան հայտարարության մեջ ասված է, որ հարցի արհեստական ձգձգումը կվկայի, որ կողմեր խուսափում են հարցի կարգավորումից», - ասաց Մեհրաբյանը:
Նրա կարծիքով` ինչ որ տեղ հասկանալի է, որ վերջին շրջանում միջնորդների կողմից հնչեցվող որոշակի լավատեսության ֆոնին կողմերը հաճախ նաեւ իրարամերժ հայտարարություններ են անում:
«Իհարկե գույների խտացում բոլորի կողմից կա, եւ գույները խտացվում են այն ուղղությամբ, որ ձեռնտու է այդ հայտարարություններն անողին: Ես կարծում եմ, որ նման դեպքերում ճշմարտությունն ինչ-որ տեղ մեջտեղում է, գուցե մի փոքր աջ կամ ձախ շեղումներով», - ասաց քաղաքագետը:
Նա նաեւ կարծում է, որ Կազանում կողմերը ինչ-որ փաստաթուղթ, այնուամենայնիվ, կստորագրեն. - «Բարդ է ասել, թե դա ինչ իմպերատիվներ պարունակող փաստաթուղթ կլինի, դա կարող է որոշվել նույնիսկ օրվա, ժամերի ընթացքում ի հայտ եկած գործոնների ազդեցության ներքո»:
