Սոցիալական ծառայությունները «պարտավոր են խոշորացույցի տակ պահել խնդրահարույց ընտանիքներին»

Բռնության ենթարկված խաշթառակցի երեխաները հիվանդանոցում

Սոցիալական ծառայությունները պարտավոր են խոշորացույցի տակ պահել խնդրահարույց ընտանիքներին՝ երեխաներին բռնությունից, կյանքին ու առողջությանը սպառնացող վտանգից զերծ պահելու համար, ասում է «Վորլդ Վիժն Հայաստան» կազմակերպության երեխաների պաշտպանության ծրագրերի ղեկավար Աիդա Մուրադյանը:

Մուրադյանը մատնացույց է անում վերջերս խաշթառակցի 7 երեխաների հետ տեղի ունեցած դաժան բռնության դեպքը. երեխաները, ըստ Քննչական կոմիտեի, ընտանիքում պարբերաբար ծեծի են ենթարկվել, պապն էլ իր հանգիստը խանգարելու պատճառով այնպես է ծեծել վեցամյա թոռանը, որ երեխան հայտնվել է անգիտակից վիճակում։
Պապը կալանավորված է, յոթ երեխաներից հինգի մորը կալանավորելու միջնորդությունը չի բավարարվել։ 28-ամյա կինը, ըստ իրավապահների, նույնպես պարբերաբար ծեծել է իր և եղբոր երեխաներին՝ նրանց պատճառելով ֆիզիկական ուժեղ ցավ և հոգեկան տառապանք:

«Խնդրահարույց դեպքերի վաղ շրջանում հայտնաբերման ու կանխարգելելու համար շատ կարևոր է համայնքային սոցիալական աշխատողի ծառայությունը: Ո՞վ է համայնքային սոցիալական աշխատողը: Դա համայնքի, ՏԻՄ-կ հաստիք է, մասնագետ է, ով աշխատում է խնդրահարույց սոցիալական դեպքերի հետ, լուծումներ է տալիս խնդիրների սկզբանական փուլում, երբ որ դրանք դեռ չեն խորացել: Կոնկրետ այս դեպքում համայնքը չունի համայնքային սոցիալական աշխատող: Ես կարծում եմ, որ խնդիրը գուցեև այսքան չխորանար և ավելի վաղ շրջանում հնարավոր լիներ կանխել, եթե համայնքային սոցիալական աշխատող ունենար համայնքը և ավելի ինտենսիվ աշխատանք իրականացվեր ընտանիքի հետ»:

Աիդա Մուրադյանի խոսքով, բռնության նկատմամբ հանդուրժողականությունն է նաև պատճառը, որ ծնում է նման դեպքեր. – «Շատ մարդիկ ասում են, որ հաճախ տեսնում են երեխաներին կապտուկով, կամ արյուն էին տեսնում դեմքի վրա և երբևէ դրա մասին հաղորդում չեն ներկայացրել»:

Մուրադյանի փոխանցմամբ, երեխաների հանդեպ սեռական բռնության դեպքերն աճում են, ֆիզիկական բռնությունը 40 տոկոս է կազմում։ Ասում է՝ վերջին մեկ ամսվա հարցումները ցույց են տալիս, որ ծնողները գոնե մեկ անգամ ֆիզիկական բռնություն են կիրառել իրենց երեխաների նկատմամբ. – «Սա նշանակում է, որ դաստիարակության մեջ բռնությունը որպես մեթոդ, պատիժը որպես մեթոդ կիրառելը դեռևս մեզ համար ընդունելի է։ Եվ սա նաև, սոցիալական նորմերի տեսանկյունից եթե նայենք, շարունակում է ընդունելի լինել: Որովհետև մենք տեսնում ենք, որ երբեմն բռնության մասին ո'չ հարևանները, ո'չ բարեկամները, ո'չ դպրոցը` մարդիկ, ովքեր տեղյակ են լինում, որ այս երեխայի նկատմամբ բռնություն կա, դրա մասին չեն հաղորդում»:

Խաշթառակցի երեխաների հետ տեղի ունեցածը և նման դեպքերը Մարդու իրավունքների պաշտպանի ուշադրության ներքո են։ Այսօր օմբուդսմեն Արման Թաթոյանն «Ազատությանը» փոխանցեց, որ ուսումնասիրում են՝ պարզելու տեղի ունեցածի խորքային պատճառները. – «Մենք երեխային պետք է սովորենք դիտարկել որպես իրավունքներ կրող մարդ, սուբյեկտ, իրավատեր մարդ, ով ունի իր իրավունքները, և դրանք պետք է պաշտպանվեն: Երեխան ունի իր արժանապատվությունը: Ցավոք սրտի, Ձեր նշած դեպքում մենք տեսանք որքան մտահոգիչ էր այդ միջադեպը երեխաների իրավունքների տեսանկյունից: Մեզ մոտ, բնականաբար, իրականացվել են համապատասխան աշխատանքներ: Թե' քրեական վարույթ իրականացնող մարմնին մենք ունենք հարցադրումներ, թե' նաև ուսումնասիրություններ ենք արել, որոնք ուղղված են խորքային պատճառները պարզելուն»:

«Ընդդեմ կանանց նկատմամբ բռնության» կոալիցիայի ներկայացուցիչ Զարուհի Հովհաննիսյանը պատմում է, որ ընտանեկան բռնության դեպքերի վերաբերյալ բազմաթիվ զանգեր են ստանում, և դրանց թիվը վերջին ամիսներին աճել է։ Իսկ այդ ընտանիքներում խոցելի են նաև երեխաները. – «Ես բավական ցածր եմ գնահատում պետության տեղեկատվական և կրթական գործառույթը հասարականությանն ուղղված, որովհետև ցանկացած իրավական նորմ, ցանկացած խնդիր, որը առկա է հասարակության մեջ և պետք է հստակորեն լուծում ստանա, և թե' իրավապահ համակարգը պիտի դրան լծվի, թե' հասարակական կազմակերպությունները, թե' տեղեկատվական դաշտը, այդ ամբողջ կոորդինացիոն աշխատանքը շատ վատ է կատարվում: Հատկապես տեղեկատվական դաշտում պետությունը լրջագույն բացթողումներ ունի»:

Հովհաննիսյանը նկատում է՝ երեխաների նկատմամբ բռնության դեպքերը աճելու միտում ունեն նաև համավարակի պատճառով. – «Լարվածությունը ընտանիքներում, երբ, առաջին հերթին, բոլորը հայտնվել են տանը` սկսած արտագնա աշխատանքով զբաղվող ծնողներից, իրենց իսկ տարածքում աշխատանք ունեցող, բայց աշխատանքը կորցրած ծնողներից, վերջացրած կրթական բոլոր հաստատությունների փակված լինելու հանգամանքով: Երբ բոլորը տանն են, և երեխաները ինքնին որևէ զբաղվածություն, ստացիոնար զբաղվածություն չունեն: Ծնողը ինչ-որ տեղ պարտավոր է ամբողջովին կառուցել նրա օրվա գրաֆիկը` սկսած կրթական գործընթացից, վերջացրած նրա հանգիստը ապահովելու և նրա ժամանցը ապահովելու իրավիճակը... Մենք կարող ենք դիտարկել, որ դա ևս լարվածություն է ավելացնում ընտանիքների ներսում, որովհետև փակված են այս պահին անգամ այն հաստատությունները, որոնք բարեգործական հիմունքներով կարող էին երեխաների զբաղվածությունը ապահովել: Օրինակ` մշակութային կենտրոնները կամ ալտերնատիվ կրթություն տվող հաստատությունները»: