«Մարտի 1-2-ին բանակը փակել էր ոստիկանության թողած միջանցքները, որոնցով ցույցի մասնակիցները կարող էին հեռանալ»

Գորիսի կայազորի ռազմական ոստիկանության նախկին պետ Աշոտ Վանյան

Այն, որ 2008-ի մարտի 1-ին նախագահական ընտրությունների արդյունքների դեմ բողոքող քաղաքացիների խաղաղ հավաքը ճնշելու ու ցրելու գործընթացին նաև բանակն է մասնակցել, ընդգծում են ոչ միայն միջազգային փորձագետները, այլև գործը քննող Հատուկ քննչական ծառայությունը:

«Ազատության» հետ զրույցում որոշ մանրամասներ է հաղորդում է այդ օրերին Գորիսի կայազորի ռազմական ոստիկանության պետ, իսկ 2008-ի սեպտեմբերից ՀՀ ոստիկանության զորքերի մարտական գծով հրամանատարի տեղակալ Աշոտ Վանյանը:

Նա պնդում է, թե բանակը փակել է ոստիկանության թողած միջանցքները, որոնցով ցույցի մասնակիցները կարող էին դուրս գալ․ - «Զինված ուժերը հատուկ օպերացիայի այդ տարածքը շրջափակել են, մի օղակ են ստեղծել, այդ օղակից չեն կարողացել դուրս գան ո՛չ զորքերը, ո՛չ ժողովուրդը: Եվ ստացվել է այնպիսի պայմաններ, որ ստիպված են եղել արդեն բախում լինել: Որովհետև ոստիկանության զորքերը և ոստիկանությունը հետևից ունեցել են բանակը, դիմացից ժողովուրդն ա եղել: Ժողովուրդը դիմացից ունեցել ա ոստիկանության զորքերը, հետևից՝ բանակը: Եվ ինչ է կատարվել՝ բանակը կրակել է օդ, և ժողովուրդը, տեսնելով, որ հետևից կրակում են, ստիպված ա եղել գնալ ոստիկանության զորքերի վրա: Ոստիկանության զորքերը, չկարողանալով վերադասավորվել, ունեցել են արդեն պրոբլեմներ նահանջի հետ կապված: Ունեցել են վիրավորներ ոչ միայն ժողովուրդը, այլ ոստիկանության զորքերն էլ: Եվ այդ վիրավորներին չեն կարողացել մի որոշ ժամանակ դուրս բերել մասսայական այդ անկարգությունների տարածքից»:

Ոստիկանության նախկին պաշտոնյան երկու վարկած է առաջ քաշում, թե ինչու է արտակարգ դրություն հայտարարվելուց հետո բանակը փակել ոստիկանության` հատուկ օպերացիայի ընթացքում բաց թողած միջանցքները․ - «Սա կամ շատ լավ ծրագրված օպերացիա էր, որն արվել է դիտմամբ, որ ոստիկանության զորքերը և ժողովուրդը, որը որ ունեցել են բախում, որպեսզի այդ բախման տարածքը փակեն, և ոչ մեկ հնարավորություն չունենա այդ տարածքից դուրս գա: Նախօրոք պլանավորած, որպեսզի ինչքան հնարավոր ա ավելի զոհ լինի և վիրավոր: Կամ էլ գիտելիք ընդհանրապես չեն ունեցել, որ կարող է փակ տարածքում, երբ որ կա բախում ժողովրդի և ոստիկանության զորքերի միջև, իրավունք չունեն փակել տարածքը՝ չթողնելով միջանցքներ»:

Գործը քննող Հատուկ քննչական ծառայությունը մի շարք պաշտոնական հաղորդագրություններում պնդել է, որ 2008-ին խախտվել է Սահմանադրությունն ու հաստատվել է ռազմական դրություն, իսկ Զինված ուժերն օգտագործվել են խաղաղ հանրահավաքների մասնակիցների դեմ:

Սահմանադրական կարգի տապալման մեջ մեղադրվող, Մարտի 1-ի գործով գլխավոր մեղադրյալ Ռոբերտ Քոչարյանի փաստաբանները բազմիցս են պնդել, որ զինուժի օգտագործումը ապօրինի չի կարող համարվել՝ ընդգծելով, որ օրենսդրությունը թույլ է տալիս Զինված ուժերն օգտագործել զանգվածային անկարգությունները ճնշելու նպատակով:

Աշոտ Վանյանն ասում է, որ, լինելով ոստիկանության զորքերի մասնագետ, կարող է ասել, որ փաստաբանները գուցե ինչ-որ բան շփոթում են: Անդրադառնալով բանակի մասնակցությանը՝ Վանյանն ընդգծեց, որ բանակում ծառայողները սովորում են շարային քայլել ու կրակել, ինչն էլ արել են․ - «Զինված ուժերի մեջ մտնում են նաև ոստիկանության զորքերը: Ոստիկանական զորքերը հանդիսանում են ոստիկանության զինված ուժերը և Զինված ուժերի մի մասնիկը: Երևի իրենք դա են շփոթել: Իսկ բանակի մարտական պատրաստության ծրագրի մեջ չկա ոչ մի դասընթաց հասարակական կարգի ապահովման համար: Օրինակ, եթե մի մարդ ամբողջ կյանքում սովորում է կրակել և շարային քայլել, հասարակական կարգի ապահովման ժամանակ ինքը պետք է կա՛մ կրակի, կա՛մ շարային քայլի: Կոպիտ եմ ասում: Ինչը և իրենք արել են: Իրենց տարել են այնտեղ, կադրերից երևում է, որ իրենց օդ են կրակել: Բայց օդ կրակել հասարակական վայրերում, բնակավայրերում արգելվում է»:

Աշոտ Վանյանի կարծիքով, Արցախից Հայաստան զորք բերողը պարտավոր էր իմանալ, որ նրանք իրավունք չունեն մասնակցել հասարակական կարգի պահպանմանը․ - «Ով որ այդ զենքը, զինծառայողներին տեղափոխել է Հայաստան, պետք է քաջատեղյակ լինեին, որ հասարակական անկարգությունների զսպման ժամանակ արգելվում է զենք կիրառել՝ եթե կիրառողից զատ կարող են այլ մարդիկ տուժել: Սա ես հղում եմ անում «Ոստիկանության մասին» օրենքի 32-րդ հոդվածիդ»:

Հեղափոխությունից հետո Պետական վերահսկողական ծառայության պետի խորհրդական նշանակված Աշոտ Վանյանն ավելի վաղ «Ազատւթյան» հետ զրույցում նշել էր, որ 2008-ին ինքն անձամբ է դիմավորել Արցախից Հայաստան բերվող զինծառայողներին:

Հատուկ քննչական ծառայությունից հետաքրքրվեցինք, թե արդյոք Վանյանը ցուցմունք տվել է այս հայտարարությունների կապակցությամբ:

Ծառայությունից տեղեկացրին․ - «Այդ տվյալներն արդեն իսկ բավարար չափով հիմնավորված են այլ ապացույցներով, որոնք առկա են 2008 թվականի մարտի 1-ին և 2-ին Երևան քաղաքում տեղի ունեցած իրադարձությունների վերաբերյալ ՀՀ հատուկ քննչական ծառայությունում քննվող քրեական գործից անջատված և դատարան ուղարկված գործում»: