Սահմանադրական փոփոխությունների նախագահական տարբերակին զուգահեռ Հայաստանի Ազգային ժողովում շրջանառության մեջ դրված մյուս երկու տարբերակների հեղինակները որոշել են խորհրդարանի քննարկմանը ներկայացնել Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության մեկ միասնական նախագիծ:
Այդ մասին հայտնի դարձավ Ազգային ժողովրդավարական կուսակցության (ԱԺԿ), Ազգային ժողովրդավարական միության (ԱԺՄ), Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության (ՀԿԿ), «Հանրապետություն» եւ Սահմանադրական իրավունք միություն (ՍԻՄ) կուսակցությունների՝ այսօր տարածած համատեղ հայտարարությունից:
«Ազգային Ժողովի քննարկմանը ներկայացնել պետական կառավարման խորհրդարանական համակարգ սահմանող Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության մեկ միասնական նախագիծ», - այդ առիթով երեքշաբթի հրավիրված ասուլիսում համատեղ հայտարարության հիմնական պարբերությունը հրապարակեց ԱԺԿ նախագահ Շավարշ Քոչարյանը:
Այս ճանապարհին կուսակցությունները, ինչպես արձանագրում է հայտարարությունը, «ճշգրտել են եղած երկու նախագծերում առկա ոչ սկզբունքային բնույթի տարբերությունները», եւ ծավալելու են, Շավարշ Քոչարյանի բնորոշմամբ, «սահմանադրական շարժում»:
Հայտարարության ոչ բոլոր հեղինակներն են, սակայն, խորհրդարանական կառավարման կտրական կողմնակիցներ: «Հանրապետություն» կուսակցության քաղաքական խորհրդի նախագահ Ալբերտ Բազեյանի խոսքերով, օրինակ, «կառավարման ցանկացած համակարգ կարող է արդյունավետ գործել, եթե այդ համակարգի կրողները, պատասխանատուները գործեն օրենքի շրջանակներում»:
ՍԻՄ-ի նախագահ Հրանտ Խաչատրյանի կարծիքով, «Ազգային Սահմանադրության կերտումը ազգային- ազատագրական պայքարի, հասարակության բարեփոխման, ազատականացման ամփոփումն է... եւ երկրի վերնախավը պետք է հրաժարվի կողմնակալ վերաբերմունքից. բոլոր նախագծերի նկատմամբ ունենա միայն մեկ մտահոգություն»: Խաչատրյանի կարծիքով այդ մտահոգությունը պետք է վերաբերի այն բանին, որ նախագծերը պարունակեն համակարգ՝ անկախ խորհրդարանական, նախագահական կամ կիսանախագահական լինելուց:
Խորհրդարանական կառավարման անվերապահ կողմնակիցներ են ԱԺՄ-ն եւ Հայկոմկուսը: ԱԺՄ ներկայացուցիչ Լյուդվիգ Խաչատրյանի խոսքերով, իրենց կուսակցությունն այդ դիրքորոշումը որդեգրել է 1991 թվականից ի վեր: Կոմկուսի ներկայացուցիչ Ֆրունզե Խառատյանի կարծիքով, նախագահական ու խորհրդարանական կառավարման միջեւ ընտրություն կատարելով, ժողովուրդը որոշում է հարցը, թե «անիշխանություն պետք է մնա, թե ժողովրդավարական ռեժիմ հաստատվի»:
Կուսակցությունների այս նոր համախմբումը, որում ընդգրկված են ինչպես արմատական ընդդիմությունը ներկայացնող «Հանրապետություն» կուսակցությունը, այնպես էլ երրորդ ուժ դառնալուն հավակնող ՍԻՄ-ը, հազիվ թե վերաճի քաղաքական դաշինքի: Ինչպես ասաց Հրանտ Խաչատրյանը «ՍԻՄ-ը ոչ մի կերպ համաձայն չի եղել եւ հիմա էլ չի լինելու, որպեսզի Սահմանադրության նախագիծը դարձվի իշխանության պայքարի դրոշ»:
Արմեն Զաքարյան, Երեւան
Այդ մասին հայտնի դարձավ Ազգային ժողովրդավարական կուսակցության (ԱԺԿ), Ազգային ժողովրդավարական միության (ԱԺՄ), Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության (ՀԿԿ), «Հանրապետություն» եւ Սահմանադրական իրավունք միություն (ՍԻՄ) կուսակցությունների՝ այսօր տարածած համատեղ հայտարարությունից:
«Ազգային Ժողովի քննարկմանը ներկայացնել պետական կառավարման խորհրդարանական համակարգ սահմանող Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության մեկ միասնական նախագիծ», - այդ առիթով երեքշաբթի հրավիրված ասուլիսում համատեղ հայտարարության հիմնական պարբերությունը հրապարակեց ԱԺԿ նախագահ Շավարշ Քոչարյանը:
Այս ճանապարհին կուսակցությունները, ինչպես արձանագրում է հայտարարությունը, «ճշգրտել են եղած երկու նախագծերում առկա ոչ սկզբունքային բնույթի տարբերությունները», եւ ծավալելու են, Շավարշ Քոչարյանի բնորոշմամբ, «սահմանադրական շարժում»:
Հայտարարության ոչ բոլոր հեղինակներն են, սակայն, խորհրդարանական կառավարման կտրական կողմնակիցներ: «Հանրապետություն» կուսակցության քաղաքական խորհրդի նախագահ Ալբերտ Բազեյանի խոսքերով, օրինակ, «կառավարման ցանկացած համակարգ կարող է արդյունավետ գործել, եթե այդ համակարգի կրողները, պատասխանատուները գործեն օրենքի շրջանակներում»:
ՍԻՄ-ի նախագահ Հրանտ Խաչատրյանի կարծիքով, «Ազգային Սահմանադրության կերտումը ազգային- ազատագրական պայքարի, հասարակության բարեփոխման, ազատականացման ամփոփումն է... եւ երկրի վերնախավը պետք է հրաժարվի կողմնակալ վերաբերմունքից. բոլոր նախագծերի նկատմամբ ունենա միայն մեկ մտահոգություն»: Խաչատրյանի կարծիքով այդ մտահոգությունը պետք է վերաբերի այն բանին, որ նախագծերը պարունակեն համակարգ՝ անկախ խորհրդարանական, նախագահական կամ կիսանախագահական լինելուց:
Խորհրդարանական կառավարման անվերապահ կողմնակիցներ են ԱԺՄ-ն եւ Հայկոմկուսը: ԱԺՄ ներկայացուցիչ Լյուդվիգ Խաչատրյանի խոսքերով, իրենց կուսակցությունն այդ դիրքորոշումը որդեգրել է 1991 թվականից ի վեր: Կոմկուսի ներկայացուցիչ Ֆրունզե Խառատյանի կարծիքով, նախագահական ու խորհրդարանական կառավարման միջեւ ընտրություն կատարելով, ժողովուրդը որոշում է հարցը, թե «անիշխանություն պետք է մնա, թե ժողովրդավարական ռեժիմ հաստատվի»:
Կուսակցությունների այս նոր համախմբումը, որում ընդգրկված են ինչպես արմատական ընդդիմությունը ներկայացնող «Հանրապետություն» կուսակցությունը, այնպես էլ երրորդ ուժ դառնալուն հավակնող ՍԻՄ-ը, հազիվ թե վերաճի քաղաքական դաշինքի: Ինչպես ասաց Հրանտ Խաչատրյանը «ՍԻՄ-ը ոչ մի կերպ համաձայն չի եղել եւ հիմա էլ չի լինելու, որպեսզի Սահմանադրության նախագիծը դարձվի իշխանության պայքարի դրոշ»:
Արմեն Զաքարյան, Երեւան