«Ազատություն»․ - Ասացեք խնդրեմ, Քերրիի Սոչի կատարած այցի արդյունքում ինչ-որ առաջընթաց կա՞, թե՞ ոչ: Նրանք առհասարակ ի՞նչ են քննարկել:
Բորիս Տումանով․ - Դե՝ Քերրիի այցի արդյունքում մեզ մոտ եկավ Վիկտորիա Նուլանդը: Առհասարակ, պետք է ասեմ, որ Քերրիի այցի արդյունքները թե՛ մերոնք, թե՛ արևմտյան լրատվամիջոցները մի տեսակ անվստահորեն էին մեկնաբանում, քանի որ ոմանք դրանում տեսնում էին եթե ոչ ջերմացում, ապա գոնե ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի միջև հակամարտության որոշակի մեղմացում, մյուսները, ընդհակառակը, ասում էին, որ դա պարզապես ձևական բնույթ էր կրում, և Քերրին պարզապես եկել էր Պուտինին լսելու և նրան ներկայացնելու իրենց տեսակետը և այլն: Անձամբ ինձ մոտ տպավորություն է ստեղծվել, որ ամերիկացիները ինչ-որ չափով տեղի են տվել, և թերևս իզուր չէ, որ Լավրովը Քերրիի հետ իր զրույցը «հրաշալի» որակեց: Հասկանում եմ՝ մեր արտգործնախարարը այս իրադրությունում արևմտյան գործընկերների հետ շփումներով հիանալու քիչ տեղ ունի, բայց ամեն դեպքում դրանում ինչ-որ բան կար: Եվ դրանում համոզվելու համար պետք է նշել, որ Պուտինն էլ նրան ընդունեց, թեև դեռ դրանից մեկ օր առաջ հայտնի չէր՝ կընդունի՞, թե՞ ոչ:
«Ազատություն»․ - Ի դեպ՝ Կրեմլի կայքում այդ հանդիպման մասին ոչինչ չի ասվում:
Բորիս Տումանով․ - Ճիշտ այդպես: Դա, հավանաբար, հերթական անկեղծ զրույցն է եղել, Քերրին փորձել է հասկանալ, թե մեր ղեկավարների գլխում ինչ է կատարվում, իսկ մեր ղեկավարները, ոչ առանց բավականություն ստանալու, շարունակում էին նրան շանտաժի ենթարկել իրենց անհաշտ դիրքորոշմամբ: Եվ անդրադառնալով հետագա զարգացումներին՝ ես ինձ թույլ կտամ հետևյալ կանխատեսումն անել․ թերևս թե՛ ամերիկացիները, թե՛ մենք կշարունակենք այս ձեռնածությունը, որը տեսանք Քերրիի և Պուտինի հանդիպման ժամանակ և որը վկայում էր այն մասին, որ կողմերը ցանկանում են պայմանավորվել: Բայց անձամբ ինձ թվում է, որ երկու կողմից էլ շատ պրագմատիկ հաշվարկներ են տարվում: Իզուր չէ, որ երբ Քերրին այստեղ էր, ԱՄՆ-ի Պետդեպը հայտարարեց, որ իրենց համար ծայրահեղ կարևոր է Ռուսաստանի հետ համագործակցությունը Սիրիայում, որտեղ, Պետդեպի բնորոշմամբ, ամերիկացիները վերադառնում են խնդրի դիվանագիտական լուծմանը: Ռուսաստանի համար դա հաղթանակ է: Հարցն այն է, թե որքանով են բոլոր այս տեղաշարժերը, նույնիսկ ոչ թե նորմալացումը, այլ հարաբերություններում կրքերի հանդարտեցումը, երկարաժամկետ: Ինձ թվում է, որ մեր ղեկավարները սպասում են, թե երբ է Օբաման հեռանալու քաղաքական ասպարեզից: Ինչ կլինի դրանից հետո՝ նրանք չգիտեն: Դա կարող են լինել դեմոկրատները՝ նույն Հիլարի Քլինթոնի տեսքով, կամ հանրապետականները, որոնցից մեծ թիվ են կազմում անհասկանալի դեմքերը:
«Ազատություն»․ - Սկզբունքորեն հնարավո՞ր է արդյոք պայմանավորվածություն ձեռք բերելը Մոսկվայի և Վաշինգտոնի միջև․ որ՝ մենք հեռանում ենք Դոնբասից, հանձնում ենք այս տարածքը Կիևին, սակայն փոխարենը դուք հանում եք պատժամիջոցները: Այդպիսով, Ղրիմի թեման առհասարակ օրակարգից դուրս է գալիս:
Բորիս Տումանով․ - Դե, Ղրիմը արդեն օրակարգից դուրս է եկել: Եվրոպացի դիվանագետների և լրագրողների հետ իմ զրույցներից ես եզրակացրել եմ, որ չնայած նրանց ամբողջ այդ վրդովմունքին, թեկուզ նույն Մերկելի պարագայում, նրանք արդեն դրա հետ հաշտվել են և շատ լավ հասկանում են, որ Ղրիմը վերադարձնելը Ուկրաինային Պուտինի համար և թերևս ցանկացած այլ ապագա (որը կլինի դեռ ոչ շուտ) մեր նախագահի համար հավասարազոր կլինի ինքնասպանության, քանի որ ժողովուրդը՝ 86 տոկոսը, չեն ընդունի այդ քայլը:
«Ազատություն»․ - Իսկ Դոնբասը կարո՞ղ են վերադարձնել:
Բորիս Տումանով․ - Դոնբասի դեպքում հարց է, թե ինչ է հարկավոր անել այնտեղ: Եթե Ուկրաինայի գերիշխանությունը վերահաստատվի այդ տարածաշրջանի երկայնքով ձգվող ռուս - ուկրաինական սահմանի նկատմամբ, արդեն ամեն ինչ իր հունով կընթանա:
«Ազատություն»․ - Իսկ Մոսկվան կարո՞ղ է նման քայլի դիմել:
Բորիս Տումանով․ - Այստեղ ես դժվարանում եմ պատասխանել, թե մեր ղեկավարների գլխում ինչ է կատարվում, բայց ինձ թվում է, որ նույնիսկ եթե նրանք համաձայնեն, դա կլինի աղետալի իրադրությունում:
«Ազատություն»․ - Այսինքն՝ եթե տնտեսական վիճակը շա՞տ վատթարանա:
Բորիս Տումանով․ - Այո, տնտեսական խնդիրների դեպքում: Բանն այն է, որ այժմյան զարգացումներից դատելով՝ մենք հարկադրված են լինելու պատասխանատվություն ստանձնել Դոնեցկի ու Լուգանսկի այդ կռճոնների համար: Դա մեզ վրա գումարային առումով շատ թանկ կնստի: Եթե հաշվի առնենք, որ մենք այժմ ստիպված ենք նաև գումարներ ծախսել Ղրիմում, դա մեզ համար շատ ու շատ վտանգավոր կլինի: Իհարկե, նավթի գներն աճում են, ռուբլին աճում է և այլն, սակայն մեր տնտեսության ընդհանուր ճգնաժամային վիճակը թույլ չի տալիս որևէ մեկին ենթադրել, որ մենք կարող ենք կերակրել նաև Դոնբասը:
«Ազատություն»․ - Ամփոփելով մեր զրույցը՝ կարո՞ղ ենք ասել, որ ի վերջո Սոչիում ինչ-որ պայմանավորվածություն ձեռք է բերվել:
Բորիս Տումանով․ - Ես դա պայմանավորվածություն չէի անվանի: Ինձ թվում է, որ դրվել են որոշակի ավելի մեղմ պայմաններ նույն Քերրիի կողմից: Խոսակցությունը երևի մոտավորապես այսպիսին է եղել՝ տղանե՛ր, գոնե որևէ ժեստ արեք, և մենք կմտածենք պատժամիջոցները վերացնելու մասին: Այդպիսի մի բան եղել է: Ինձ թվում է՝ Նուլանդի այցը հենց դրանով է բացատրվում՝ անհրաժեշտ է ճշգրտել այդ փոխզիջման մանրամասները, որը ես դեռ համաձայնություն չէի անվանի:
Զրույցը հեռարձակվել է «Կիրակնօրյա վերլուծական Թամրազյանի հետ» հաղորդաշարի մայիսի 17-ի թողարկման ժամանակ, որը ամբողջությամբ կարող եք դիտել այստեղ