Անցյալում են այն ժամանակները, երբ Հայաստանը կարող էր ինչ-որ քայլեր անել ճնշումների եւ պարտադրանքի ներքո. Հայաստանն ինքն է որոշումներ կայացնում, որոշումներ կայացնում է Հայաստանի բարձրագույն ղեկավարությունը: Ուրբաթ օրը բելառուս պաշտոնակից Սերգեյ Մարտինովի հետ համատեղ ասուլիսի ժամանակ այդ մասին հայտարարեց արտգործնախարար էդվարդ Նալբանդյանը` արձագանքելով այն պնդումներին, թե հայկական կողմը Ցյուրիխյան արձանագրությունները ստորագրել է միջազգային հանրության ճնշման տակ:
Այդպիսի դիտարկումներից մեկի հեղինակը, մասնավորապես, Դաշնակցության Հայաստանի գերագույն մարմնի ներկայացուցիչ Արմեն Ռուստամյանն է, ով հայտարարել էր, թե ճնշում բանեցնողները հենց նրանք էին, ովքեր հոկտեմբերի 10-ին Ցյուրիխում հայ - թուրքական արձանագրությունների ստորագրման ժամանակ կանգնած էին արտգործնախարարներ Նալբանդյանի եւ Դավութօղլուի թիկունքում:
«Այդպե՞ս էր արդյոք, եւ իրո՞ք արձանագրությունների ստորագրման պահին դուք ձեզ ճնշված ու նվաստացած էիք զգում, ինչպես շատերը պնդում են», - լրագրողի այս հարցին Հայաստանի արտգործնախարարը արձագանքեց. - «Չգիտեմ` ով իրեն պետք է նվաստացած զգա, միգուցե, շատ ներողություն, մազոխիստական ինչ-որ բաներով պետք է տառապի, որպեսզի նվաստացում զգա, առաջին: Երկրորդ, ասել, որ նրանք, ովքեր կանգնած էին այդ օրը որպես վկաներ` կարեւորագույն երկրների արտգործնախարարներ, որ նրանց ճնշման տակ է ստորագրվում` դա ուղղակի թյուրըմբռնում է, որովհետեւ այդ երկրները եղել են թե' միջնորդներ եւ թե' աջակիցներ»:
Բացառությամբ մեկ-երկու երկրի, միջազգային ամբողջ հանրությունը աջակցում է այս գործընթացին, որը, ի դեպ, նախաձեռնել է Հայաստանը, ասաց Էդվարդ Նալբանդյանը` հիշեցնելով այն իրադարձությունները, որոնք անմիջապես հաջորդեցին ստորագրմանը. - «Ստորագրումից կես ժամ հետո ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը կոչ արեց երկու կողմին` շուտափույթ վավերացնել, հարգել պայմանավորվածությունները եւ իրականացնել, դրա մասին հայտարարեց Եվրամիությունը, դրա մասին հայտարարեց Ֆրանսիան, դրա մասին հայտարարեց Գերմանիան, դրա մասին շատ հստակ եւ պարզ եւ միանշանակ ձեւով արտահայտվեց Ռուսաստանը»:
Ի պատասխան լրագրողների հիշեցման, որ թուրք պաշտոնատարներն իրենց հայտարարություններում շարունակում են հայ - թուրքական համաձայնությունների ճակատագիրը կապել Ղարաբաղյան խնդրի հետ, Նալբանդյանը վերահաստատեց պաշտոնական Երեւանի այն դիրքորոշումը, համաձայն որի` այդ երկու հարցերը փոխկապակցված չեն: Ավելին, նրա խոսքերով, դա միայն Հայաստանի դիրքորոշումը չէ` այդպիսին է նաեւ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների մոտեցումը:
«Այսինքն, դա միայն Հայաստանի հայտարարությունները չեն` «ներքին սպառման» համար, ինչպես դուք եք ասում, այլ նաեւ միջազգային հանրության դիրքորոշումն է», - ասաց Հայաստանի արտգործնախարարը:
«Ազատություն» ռադիոկայանի հարցին` ինչպիսի՞ն է պաշտոնական Երեւանի վերաբերմունքը վերջերս ԱՄՆ-ի Կոնգրեսում շրջանառության մեջ դրված` Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանը վերաբերող բանաձեւի նոր նախագծին, Էդվարդ Նալբանդյանը պատասխանեց, որ Հայաստանի արձագանքը եղել եւ մնում է նույնը, այն է` Հայաստանը միշտ էլ ողջունել է այլ երկրների կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը կամ այդ հարցի արծարծումը:
«Մենք ողջունում ենք դա նաեւ այն պատճառով, որ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցը միայն մեր ժողովրդին չի առնչվում, դա շատ կարեւոր է միջազգային ողջ հանրության համար, որպեսզի մարդկության հանդեպ գործված նման հանցագործությունները չկրկնվեն», - ընդգծեց Հայաստանի արտաքին քաղաքական գերատեսչության ղեկավարը:
Նալբանդյանը վերահաստատեց Հայաստանի պաշտոնական դիրքորոշումը Հայոց ցեղասպանության փաստի կապակցությամբ` հայտարարելով, որ այդ փաստն ու դրա ճանաչման կարեւորությունը պաշտոնական Երեւանի կողմից երբեւէ հարցականի տակ չի դրվել ու չի դրվի:
Հայաստանի եւ Թուրքիայի խորհրդարաններում հայ - թուրքական արձանագրությունների վավերացման ժամկետների հետ կապված` նախարարը նշեց. - «Կողմերը կձգտեն հնարավորինս արագ վավերացնել եւ կենսագործել համաձայնությունները, անշուշտ` հաշվի առնելով երկու երկրներում առկա վավերացման սահմանադրական ընթացակարգերը»:
Համատեղ ասուլիսի ժամանակ Բելառուսի արտգործնախարար Սերգեյ Մարտինովին հարց ուղղվեց, մասնավորապես, թե Ադրբեջանի կողմից ագրեսիայի դեպքում Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) անդամ Բելառուսը զորք կուղարկի՞ տարածաշրջան` այդ ագրեսիան դիմակայելու համար:
«ՀԱՊԿ-ի գծով մեր ստանձնած պարտավորություններին մենք միշտ վերաբերվում ենք մեծ պատասխանատվությամբ», - պատասխանեց Մարտինովը` հավելելով, սակայն, թե ինքը հույս ունի, որ այդ [Ղարաբաղյան] հարցը ոչ հեռավոր ապագայում կլուծվի փոխադարձ համաձայնությունների շրջանակում:
Այդպիսի դիտարկումներից մեկի հեղինակը, մասնավորապես, Դաշնակցության Հայաստանի գերագույն մարմնի ներկայացուցիչ Արմեն Ռուստամյանն է, ով հայտարարել էր, թե ճնշում բանեցնողները հենց նրանք էին, ովքեր հոկտեմբերի 10-ին Ցյուրիխում հայ - թուրքական արձանագրությունների ստորագրման ժամանակ կանգնած էին արտգործնախարարներ Նալբանդյանի եւ Դավութօղլուի թիկունքում:
«Այդպե՞ս էր արդյոք, եւ իրո՞ք արձանագրությունների ստորագրման պահին դուք ձեզ ճնշված ու նվաստացած էիք զգում, ինչպես շատերը պնդում են», - լրագրողի այս հարցին Հայաստանի արտգործնախարարը արձագանքեց. - «Չգիտեմ` ով իրեն պետք է նվաստացած զգա, միգուցե, շատ ներողություն, մազոխիստական ինչ-որ բաներով պետք է տառապի, որպեսզի նվաստացում զգա, առաջին: Երկրորդ, ասել, որ նրանք, ովքեր կանգնած էին այդ օրը որպես վկաներ` կարեւորագույն երկրների արտգործնախարարներ, որ նրանց ճնշման տակ է ստորագրվում` դա ուղղակի թյուրըմբռնում է, որովհետեւ այդ երկրները եղել են թե' միջնորդներ եւ թե' աջակիցներ»:
Բացառությամբ մեկ-երկու երկրի, միջազգային ամբողջ հանրությունը աջակցում է այս գործընթացին, որը, ի դեպ, նախաձեռնել է Հայաստանը, ասաց Էդվարդ Նալբանդյանը` հիշեցնելով այն իրադարձությունները, որոնք անմիջապես հաջորդեցին ստորագրմանը. - «Ստորագրումից կես ժամ հետո ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը կոչ արեց երկու կողմին` շուտափույթ վավերացնել, հարգել պայմանավորվածությունները եւ իրականացնել, դրա մասին հայտարարեց Եվրամիությունը, դրա մասին հայտարարեց Ֆրանսիան, դրա մասին հայտարարեց Գերմանիան, դրա մասին շատ հստակ եւ պարզ եւ միանշանակ ձեւով արտահայտվեց Ռուսաստանը»:
Ի պատասխան լրագրողների հիշեցման, որ թուրք պաշտոնատարներն իրենց հայտարարություններում շարունակում են հայ - թուրքական համաձայնությունների ճակատագիրը կապել Ղարաբաղյան խնդրի հետ, Նալբանդյանը վերահաստատեց պաշտոնական Երեւանի այն դիրքորոշումը, համաձայն որի` այդ երկու հարցերը փոխկապակցված չեն: Ավելին, նրա խոսքերով, դա միայն Հայաստանի դիրքորոշումը չէ` այդպիսին է նաեւ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների մոտեցումը:
«Այսինքն, դա միայն Հայաստանի հայտարարությունները չեն` «ներքին սպառման» համար, ինչպես դուք եք ասում, այլ նաեւ միջազգային հանրության դիրքորոշումն է», - ասաց Հայաստանի արտգործնախարարը:
«Ազատություն» ռադիոկայանի հարցին` ինչպիսի՞ն է պաշտոնական Երեւանի վերաբերմունքը վերջերս ԱՄՆ-ի Կոնգրեսում շրջանառության մեջ դրված` Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանը վերաբերող բանաձեւի նոր նախագծին, Էդվարդ Նալբանդյանը պատասխանեց, որ Հայաստանի արձագանքը եղել եւ մնում է նույնը, այն է` Հայաստանը միշտ էլ ողջունել է այլ երկրների կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը կամ այդ հարցի արծարծումը:
«Մենք ողջունում ենք դա նաեւ այն պատճառով, որ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցը միայն մեր ժողովրդին չի առնչվում, դա շատ կարեւոր է միջազգային ողջ հանրության համար, որպեսզի մարդկության հանդեպ գործված նման հանցագործությունները չկրկնվեն», - ընդգծեց Հայաստանի արտաքին քաղաքական գերատեսչության ղեկավարը:
Նալբանդյանը վերահաստատեց Հայաստանի պաշտոնական դիրքորոշումը Հայոց ցեղասպանության փաստի կապակցությամբ` հայտարարելով, որ այդ փաստն ու դրա ճանաչման կարեւորությունը պաշտոնական Երեւանի կողմից երբեւէ հարցականի տակ չի դրվել ու չի դրվի:
Հայաստանի եւ Թուրքիայի խորհրդարաններում հայ - թուրքական արձանագրությունների վավերացման ժամկետների հետ կապված` նախարարը նշեց. - «Կողմերը կձգտեն հնարավորինս արագ վավերացնել եւ կենսագործել համաձայնությունները, անշուշտ` հաշվի առնելով երկու երկրներում առկա վավերացման սահմանադրական ընթացակարգերը»:
Համատեղ ասուլիսի ժամանակ Բելառուսի արտգործնախարար Սերգեյ Մարտինովին հարց ուղղվեց, մասնավորապես, թե Ադրբեջանի կողմից ագրեսիայի դեպքում Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) անդամ Բելառուսը զորք կուղարկի՞ տարածաշրջան` այդ ագրեսիան դիմակայելու համար:
«ՀԱՊԿ-ի գծով մեր ստանձնած պարտավորություններին մենք միշտ վերաբերվում ենք մեծ պատասխանատվությամբ», - պատասխանեց Մարտինովը` հավելելով, սակայն, թե ինքը հույս ունի, որ այդ [Ղարաբաղյան] հարցը ոչ հեռավոր ապագայում կլուծվի փոխադարձ համաձայնությունների շրջանակում:
