Հունգարիայում վերջին օրերին սկսված անկարգությունների պատճառը երկրի վարչապետ Ֆերենց Դյուրչանի` մայիսի 26-ին արած խոստովանությունն էր: «Մենք ստախոս ենք», - ասել էր վարչապետը` հավելելով, որ ապրիլին ընտրությունները շահելու նպատակով իշխող սոցիալիստները մարդկանցից թաքցրել էին ճշմարտությունը երկրում ստեղծված վիճակի մասին:
«Մենք ընտրություն չունեինք, շատ ենք խաբել: Եվրոպական ոչ մի երկրում այդքան հիմարություն չէր արվել: Անվերջ խաբել ենք անցած 1,5-2 տարիների ընթացքում: Չեմ կարող նշել գոնե մեկ քաղաքական նախաձեռնություն, որի մասին հնարավոր է հպարտությամբ խոսել, ոչ մի քայլ չենք արել՝ կառավարությունն այս կեղտից դուրս հանելու համար», - ասել է վարչապետը: - «Ակնհայտ է, որ այն ամենը, ինչ ասել ենք մարդկանց, բացահայտ սուտ է»:
Վարչապետի խոստովանությամբ տեսագրությունից մի հատված անցած կիրակի, դեռեւս անհայտ ճանապարհով, հայտնվել էր Հունգարիայի հանրային ռադիոյի կայքէջում:
Իսկ երեկ հարյուրավոր մարդկանց խաղաղ հավաքը վերաճել է հզոր ցույցի, որի մասնակիցների թիվը հասել էր շուրջ տասը հազարի: Ցուցարարները պահանջում էին ամբողջությամբ ցուցադրել տեսագրությունը, փորձում էին ներխուժել հեռուստատեսության կենտրոն:
Ցուցարարները պահանջել են նաեւ կառավարության հրաժարականը: Տեղի ունեցած բախման արդյունքում ավերվել են խանութներ, շենքեր, վնասվածքներ են ստացել հարյուրավոր մարդիկ` այդ թվում իրավապահներ: Հրկիզվել են բազմաթիվ ավտոմեքենաներ:
Վերջին անգամ զանգվածային անկարգություններ Բուդապեշտում շատ վաղուց են եղել՝ սոցիալիստական ճամբարի հոգեվարքի օրերին:
Վարչապետը հայտարարել է, թե ոչ մի դեպքում հրաժարական չի ներկայացնի:
«Կիրակի երեկոյան ես երեք րոպե մտածել եմ հրաժարականի մասին: Ես հասկացել եմ, որ հրաժարական ներկայացնելու պատճառ չկա», - ասել է Ֆերենց Դյուրչանը «Ռոյթերզ»-ի թղթակցին: - «Մենք ունենք բողոք հայտնելու իրավունք, բայց համոզված եմ, որ ազգային ինստիտուտները քայքայելու իրավունք չունենք: Դա անընդունելի է»:
Նախագահ Լասլո Սոլոմը քննադատել է վարչապետին. - «Կիրակնօրյա լուրը երկրում բարոյական ճգնաժամ է ստեղծել»:
Այնուամենայնիվ, վարչապետի սոցիալիստական կուսակցությունը եւ իշխող դաշինքի մաս կազմող Ազատ դեմոկրատները հայտարարել են, թե անվերապահորեն սատարում են Դյուրչանին:
Ընդդիմությունը, մինչդեռ, վարչապետին հորդորում է հրաժարական ներկայացնել: Նախկին վարչապետ Վիկտոր 0րբանը, որը համարվում է Դյուրչանի թիվ մեկ հակառակորդը, ասել է, թե Դյուրչանը Հունգարիայի քաղաքական ասպարեզում այլեւս «պերսոնա-նոն-գրատա» է՝ անցանկալի անձ:
Հունգարիայում վերջին տարիներին բնակություն հաստատած հայերից Հարությունը, որը արդեն տասը տարի ապրում է Բուդապեշտում, ասել է, թե տեղի հայերն առանձնապես մտահոգված չեն. - «Այստեղ ազգային հարց չկա: Իհարկե, բոլորս էլ հետաքրքրվում ենք, բայց անհանգստություն չկա»:
Արմեն Քոլոյան, Պրահա
«Մենք ընտրություն չունեինք, շատ ենք խաբել: Եվրոպական ոչ մի երկրում այդքան հիմարություն չէր արվել: Անվերջ խաբել ենք անցած 1,5-2 տարիների ընթացքում: Չեմ կարող նշել գոնե մեկ քաղաքական նախաձեռնություն, որի մասին հնարավոր է հպարտությամբ խոսել, ոչ մի քայլ չենք արել՝ կառավարությունն այս կեղտից դուրս հանելու համար», - ասել է վարչապետը: - «Ակնհայտ է, որ այն ամենը, ինչ ասել ենք մարդկանց, բացահայտ սուտ է»:
Վարչապետի խոստովանությամբ տեսագրությունից մի հատված անցած կիրակի, դեռեւս անհայտ ճանապարհով, հայտնվել էր Հունգարիայի հանրային ռադիոյի կայքէջում:
Իսկ երեկ հարյուրավոր մարդկանց խաղաղ հավաքը վերաճել է հզոր ցույցի, որի մասնակիցների թիվը հասել էր շուրջ տասը հազարի: Ցուցարարները պահանջում էին ամբողջությամբ ցուցադրել տեսագրությունը, փորձում էին ներխուժել հեռուստատեսության կենտրոն:
Ցուցարարները պահանջել են նաեւ կառավարության հրաժարականը: Տեղի ունեցած բախման արդյունքում ավերվել են խանութներ, շենքեր, վնասվածքներ են ստացել հարյուրավոր մարդիկ` այդ թվում իրավապահներ: Հրկիզվել են բազմաթիվ ավտոմեքենաներ:
Վերջին անգամ զանգվածային անկարգություններ Բուդապեշտում շատ վաղուց են եղել՝ սոցիալիստական ճամբարի հոգեվարքի օրերին:
Վարչապետը հայտարարել է, թե ոչ մի դեպքում հրաժարական չի ներկայացնի:
«Կիրակի երեկոյան ես երեք րոպե մտածել եմ հրաժարականի մասին: Ես հասկացել եմ, որ հրաժարական ներկայացնելու պատճառ չկա», - ասել է Ֆերենց Դյուրչանը «Ռոյթերզ»-ի թղթակցին: - «Մենք ունենք բողոք հայտնելու իրավունք, բայց համոզված եմ, որ ազգային ինստիտուտները քայքայելու իրավունք չունենք: Դա անընդունելի է»:
Նախագահ Լասլո Սոլոմը քննադատել է վարչապետին. - «Կիրակնօրյա լուրը երկրում բարոյական ճգնաժամ է ստեղծել»:
Այնուամենայնիվ, վարչապետի սոցիալիստական կուսակցությունը եւ իշխող դաշինքի մաս կազմող Ազատ դեմոկրատները հայտարարել են, թե անվերապահորեն սատարում են Դյուրչանին:
Ընդդիմությունը, մինչդեռ, վարչապետին հորդորում է հրաժարական ներկայացնել: Նախկին վարչապետ Վիկտոր 0րբանը, որը համարվում է Դյուրչանի թիվ մեկ հակառակորդը, ասել է, թե Դյուրչանը Հունգարիայի քաղաքական ասպարեզում այլեւս «պերսոնա-նոն-գրատա» է՝ անցանկալի անձ:
Հունգարիայում վերջին տարիներին բնակություն հաստատած հայերից Հարությունը, որը արդեն տասը տարի ապրում է Բուդապեշտում, ասել է, թե տեղի հայերն առանձնապես մտահոգված չեն. - «Այստեղ ազգային հարց չկա: Իհարկե, բոլորս էլ հետաքրքրվում ենք, բայց անհանգստություն չկա»:
Արմեն Քոլոյան, Պրահա