«14 տարի առաջ այս օրը հանրապետության բնակչության բացարձակ մեծամասնությունը «այո» ասաց անկախ, ազատ երկրում ապրելու դարավոր երազանքին: 14 տարին շռայլ ժամանակ էր մեր հանրապետության բնակչության համար, որպեսզի խորապես հիասթափվեին մեր առաջին, ապա երկրորդ նախագահից, իշխանություններից ընդհանրապես: Ավելի քան մեկ միլիոն հայեր հեռացան հանրապետությունից, փախան անկախությունից... Սա՞ էր մեր ուզած անկախությունը», - տարակուսում է «Ազգ»-ը՝ ընդգծված վերագրի տեսքով արձանագրելով. - «Անկախությունը դեռեւս չի մտել մեր ընտանիք»: «14 տարի, 24 կամ 44 տարի հետո էլ Հայաստանում անկախության տոնը չի մտնի մեր ընտանիք, կնշվի հենց պաշտոնապես, քանի դեռ կեղծվում են նախագահական, խորհրդարանական, տեղական ընտրությունները, երկրում իշխում է ոչ թե օրենքը, այլ իշխանական կամայականությունները, ամեն քայլափոխի ոտնահարվում են անկախության տերերի՝ շարքային քաղաքացիների իրավունքները, իշխանամետ սափրագլուխերից ապահովված չենք, տնտեսության մեջ մրցակցության փոխարեն կլանն է», - պատկերում է մեկնաբանը՝ եզրահանգելով. - «Քանի դեռ այս երկրում կա արդարության, վաղվա օրվա նկատմամբ հավատի անսահման պակաս, Անկախության տոնը չի մտնի մեր ընտանիք»:
«Անցած տարիների ընթացքում ամենատարբեր կերպ ու ամենատարբեր տրամադրություններով ենք նշել անկախության տոնը՝ երգ ու պարով, սպասումներով, ցնծությամբ, մարտի դաշտում, հացի հերթերում, անլույս բնակարաններում, բողոքի հանրահավաքում, հիասթափված, զայրացած, անտարբեր, հույսով, հպարտությամբ», - վերհիշում է «Հայոց աշխարհ»-ը՝ ընդհանրացնելով. - «Տրամադրությունների ու վերաբերմունքի այս փոփոխությունների շղթան լավագույնս արտահայտում է անկախ պետականության կառուցման թե’ գործընթացը, թե’ ձեռքբերումները, թե’ կորուստները եւ թե’ այսօրվա կացությունը»: «Բայց մի բան անվիճելի է», - շեշտադրված է «Հայոց աշխարհ»-ում. - «անկախությունը մեր ճակատագիրն է»:
Նույն թերթի հարցազրույցում 80-ամյա գրող Աղասի Այվազյանը նշում է. - «Անկախության առումով մեր բախտը բերեց. մեզ մատուցեցին այն: Կայսրության մեջ էինք, այն փլվեց, բոլորս անկախացանք: Անտերության մեջ մնացինք ու մեր անտերությունը անկախություն կոչվեց... Ես մեր կայացման ջատագովն եմ: Ինձ չի հետաքրքրում՝ ինչ միջոցներով: Եթե պետք է մարդ, որը պետք է բռի մեջ պահելով երկիրը՝ երկիր ստեղծի, ոչ թե թալանի երկիրը, թող ստեղծի, դրան էլ եմ կողմակից»:
«Նրանք, ովքեր ծնվել են 1991 թվականի սեպտեմբերի 21-ից հետո, առայժմ որեւէ դեր չեն խաղում մեր երկրի հասարակական կյանքում եւ դեռ մի տասը տարի չեն խաղալու: Իսկ մենք, ովքեր կյանքի որոշ մասն ապրել ենք ոչ սեփական, ոչ հարազատ պետության կազմում, սովոր ենք կոլեկտիվ անազատության եւ կոլեկտիվ անպատասխանատվության: Պետությունը մեզ համար կազմված է թագավորներից ու իշխաններից եւ իրենից ներկայացնում է մի ընդհանրական «պապա»», - սահմանում է «Առավոտ»-ի խմբագիրը՝ ներկայացնելով. - «Ամեն քայլափոխի մի հարց է հնչում՝ «ե՞րբ կգա մի իշխանություն, որը մի քիչ ժողովրդի մասին կմտածի»: Ըստ Արամ Աբրահամյանի, պատասխանն ակնհայտ է՝ «Երբեք». - «Այդ մտածելը, որին մենք սովոր էինք դարեր շարունակ, եւ մասնավորապես 70 տարի, այլեւս չի լինելու»:
«Հայաստանի Հանրապետություն»-ը, գրելով թե 14 տարի առաջ, «առանց ներքաղաքական լուրջ տարաձայնությունների, միաժամանակ որոշակի զգուշավորությամբ ժողովուրդը հանրաքվեով «այո» ասաց անկախությանը», շաղկապում է. - «Այսօր մենք կանգնած ենք եւս մի հանրաքվեի նախաշեմին, որով պիտի գործողության ուղի դուրս գան սահմանադրական բարեփոխումները... Ինչպես 14 տարի առաջ, «այո»-ն զգուշավորությամբ է հարթում իր ճանապարհը: Բայց կրկին հիշենք, որ անկախության հանրաքվեից հետո միայն պարզ դարձավ, որ զգուշությամբ, բայց ներքին համոզվածությամբ ասված «այո»-ն հենց այն ճանապարհն էր, որը ճիշտ էր Հայաստանի համար»:
«Այն քաղաքական տեխնոլոգիաները, որ Սահմանադրության հանրաքվեի ժամանակ պատրաստվում է գործադրել ընդդիմությունը, հիշեցնում են թշնամական երկրի քաղաքական ու տնտեսական ենթակառուցվածքների քայքայման համար միջազգային պրակտիկայում երբեմն կիրառվող հատուկ օպերացիաներ», - գնահատում է «Հայոց աշխարհ»-ը:
«Սահմանադրական հանրաքվեով երկրում դրվելու է ժողովրդավարացման գործընթացի սկիզբը», - «Հայկական ժամանակ»-ում ընդգծում է Ազատական առաջադիմական կուսակցության ղեկավար Հովհաննես Հովհաննիսյանը՝ վստահություն հայտնելով, թե «Հայաստանում իսկապես ձեւավորվելու է լիբերալ արժեքներ կրող գաղափարական լուրջ ընդդիմադիր ֆորմատ»: «Այդ ֆորմատին ՀՀՇ-ի հնարավոր մասնակցության հարցի շարունակությանը՝ թե ձեզ չի՞ վախեցնի, որ իշխանությունները կրկին կսկսեն խոսել ՀՀՇ-ի բազմաչարչար ականջներից», Հովհաննես Հովհաննիսյանը պատասխանում է. - «ՀՀՇ-ի ականջները երեւում են այսօրվա իշխանության թիկունքից: Այդ ներկայիս իշխանության մեջ կան բազմաթիվ գործիչներ, նախարարներ, բարձրաստիճան պաշտոնյաններ, որոնք եղել են այդ կուսակցության անդամներ... Շոֆերներից եկան, դարձան նախարարներ ու հիմա ՀՀՇ-ի ականջներով վախեցնում են»:
Հրաչ Մելքումյան
«Անցած տարիների ընթացքում ամենատարբեր կերպ ու ամենատարբեր տրամադրություններով ենք նշել անկախության տոնը՝ երգ ու պարով, սպասումներով, ցնծությամբ, մարտի դաշտում, հացի հերթերում, անլույս բնակարաններում, բողոքի հանրահավաքում, հիասթափված, զայրացած, անտարբեր, հույսով, հպարտությամբ», - վերհիշում է «Հայոց աշխարհ»-ը՝ ընդհանրացնելով. - «Տրամադրությունների ու վերաբերմունքի այս փոփոխությունների շղթան լավագույնս արտահայտում է անկախ պետականության կառուցման թե’ գործընթացը, թե’ ձեռքբերումները, թե’ կորուստները եւ թե’ այսօրվա կացությունը»: «Բայց մի բան անվիճելի է», - շեշտադրված է «Հայոց աշխարհ»-ում. - «անկախությունը մեր ճակատագիրն է»:
Նույն թերթի հարցազրույցում 80-ամյա գրող Աղասի Այվազյանը նշում է. - «Անկախության առումով մեր բախտը բերեց. մեզ մատուցեցին այն: Կայսրության մեջ էինք, այն փլվեց, բոլորս անկախացանք: Անտերության մեջ մնացինք ու մեր անտերությունը անկախություն կոչվեց... Ես մեր կայացման ջատագովն եմ: Ինձ չի հետաքրքրում՝ ինչ միջոցներով: Եթե պետք է մարդ, որը պետք է բռի մեջ պահելով երկիրը՝ երկիր ստեղծի, ոչ թե թալանի երկիրը, թող ստեղծի, դրան էլ եմ կողմակից»:
«Նրանք, ովքեր ծնվել են 1991 թվականի սեպտեմբերի 21-ից հետո, առայժմ որեւէ դեր չեն խաղում մեր երկրի հասարակական կյանքում եւ դեռ մի տասը տարի չեն խաղալու: Իսկ մենք, ովքեր կյանքի որոշ մասն ապրել ենք ոչ սեփական, ոչ հարազատ պետության կազմում, սովոր ենք կոլեկտիվ անազատության եւ կոլեկտիվ անպատասխանատվության: Պետությունը մեզ համար կազմված է թագավորներից ու իշխաններից եւ իրենից ներկայացնում է մի ընդհանրական «պապա»», - սահմանում է «Առավոտ»-ի խմբագիրը՝ ներկայացնելով. - «Ամեն քայլափոխի մի հարց է հնչում՝ «ե՞րբ կգա մի իշխանություն, որը մի քիչ ժողովրդի մասին կմտածի»: Ըստ Արամ Աբրահամյանի, պատասխանն ակնհայտ է՝ «Երբեք». - «Այդ մտածելը, որին մենք սովոր էինք դարեր շարունակ, եւ մասնավորապես 70 տարի, այլեւս չի լինելու»:
«Հայաստանի Հանրապետություն»-ը, գրելով թե 14 տարի առաջ, «առանց ներքաղաքական լուրջ տարաձայնությունների, միաժամանակ որոշակի զգուշավորությամբ ժողովուրդը հանրաքվեով «այո» ասաց անկախությանը», շաղկապում է. - «Այսօր մենք կանգնած ենք եւս մի հանրաքվեի նախաշեմին, որով պիտի գործողության ուղի դուրս գան սահմանադրական բարեփոխումները... Ինչպես 14 տարի առաջ, «այո»-ն զգուշավորությամբ է հարթում իր ճանապարհը: Բայց կրկին հիշենք, որ անկախության հանրաքվեից հետո միայն պարզ դարձավ, որ զգուշությամբ, բայց ներքին համոզվածությամբ ասված «այո»-ն հենց այն ճանապարհն էր, որը ճիշտ էր Հայաստանի համար»:
«Այն քաղաքական տեխնոլոգիաները, որ Սահմանադրության հանրաքվեի ժամանակ պատրաստվում է գործադրել ընդդիմությունը, հիշեցնում են թշնամական երկրի քաղաքական ու տնտեսական ենթակառուցվածքների քայքայման համար միջազգային պրակտիկայում երբեմն կիրառվող հատուկ օպերացիաներ», - գնահատում է «Հայոց աշխարհ»-ը:
«Սահմանադրական հանրաքվեով երկրում դրվելու է ժողովրդավարացման գործընթացի սկիզբը», - «Հայկական ժամանակ»-ում ընդգծում է Ազատական առաջադիմական կուսակցության ղեկավար Հովհաննես Հովհաննիսյանը՝ վստահություն հայտնելով, թե «Հայաստանում իսկապես ձեւավորվելու է լիբերալ արժեքներ կրող գաղափարական լուրջ ընդդիմադիր ֆորմատ»: «Այդ ֆորմատին ՀՀՇ-ի հնարավոր մասնակցության հարցի շարունակությանը՝ թե ձեզ չի՞ վախեցնի, որ իշխանությունները կրկին կսկսեն խոսել ՀՀՇ-ի բազմաչարչար ականջներից», Հովհաննես Հովհաննիսյանը պատասխանում է. - «ՀՀՇ-ի ականջները երեւում են այսօրվա իշխանության թիկունքից: Այդ ներկայիս իշխանության մեջ կան բազմաթիվ գործիչներ, նախարարներ, բարձրաստիճան պաշտոնյաններ, որոնք եղել են այդ կուսակցության անդամներ... Շոֆերներից եկան, դարձան նախարարներ ու հիմա ՀՀՇ-ի ականջներով վախեցնում են»:
Հրաչ Մելքումյան